Το “Για τι Πράγμα Μιλάω όταν Μιλάω για το Τρέξιμο” του Χαρούκι Μουρακάμι είναι ένα βιβλίο που πρέπει να διαβάζεται προσεκτικά, αλλά και με κάθε επιφύλαξη. Προσεκτικά γιατί είναι εξαιρετικά καλογραμμένο και προσφέρει στον αναγνώστη πολλά και ενδιαφέροντα στοιχεία για τη ζωή και την προσωπικότητα του γνωστού συγγραφέα. Μεταξύ άλλων μαθαίνουμε ότι ο Μουρακάμι πριν γίνει διάσημος συγγραφέας, δεν ήταν διάσημος συγγραφέας. Επίσης, μαθαίνουμε ότι πριν παύσει να είναι μανιώδης καπνιστής, ήταν μανιώδης καπνιστής. Και επίσης, πριν γίνει δρομέας μεγάλων αποστάσεων, δεν ήταν δρομέας μεγάλων αποστάσεων. Και όλα αυτά, ο Μουρακάμι, καταφέρνει να τα κάνει να μην φαντάζουν ταυτολογίες. Υπογραμμίζει τα αυτονόητα γιατί εκεί βρίσκεται η δύναμη του κειμένου του. Ο Μουρακάμι λοιπόν λέει ότι κάποια στιγμή, περιγράφει κιόλας λεπτομερώς τη στιγμή, αποφάσισε ότι ήθελε να γίνει συγγραφέας. Και έτσι έγινε. Τονίζει ότι αυτό ήταν μια καθ’ όλα συνειδητή απόφαση. Αναφέρει επίσης ότι αποφάσισε να γίνει δρομέας μεγάλων αποστάσεων. Και έτσι έγινε. Έγινε μαραθωνοδρόμος, έγινε ουλτράς (αγώνες δρόμου 42+ χλμ.), αγωνίστηκε στο τρίαθλο, και έτσι έκοψε και το τσιγάρο. Ο αναγνώστης εντυπωσιάζεται από την εκλεπτυσμένη και ακαριαία ευκολία με την οποία αυτό το ενάρετο ρόλερ κόστερ στο οποίο αποφασίζει να επιβιβαστεί κάποια στιγμή ο Μουρακάμι, του αλλάζει τη ζωή. Και μάλιστα του αλλάζει μια ζωή που ήταν επίσης αξιοζήλευτη, καθότι, πριν, ήταν ιδιόκτητης πετυχημένου τζαζ μπαρ στο Τόκιο.
Ας εξετάσουμε όμως τώρα γιατί αυτό το βιβλίο πρέπει να διαβάζεται και με κάθε επιφύλαξη. Είναι αληθινά τα γεγονότα που περιγράφει ο Μουρακάμι; Ο καθένας μπορεί να διαπιστώσει ότι και διάσημος συγγραφέας είναι, αλλά και καταξιωμένος αθλητής. Επιτρέψτε όμως μου να συντηρώ και να καλλιεργώ αμφιβολίες για το κατά πόσο όλα αυτά έγιναν έτσι όπως τα περιγράφει ο ίδιος. Ο Μουρακάμι είναι πολύ καλός συγγραφέας. Μπορεί κάποιοι να τον υποβιβάζουν και να τον θεωρούν ποπ, αλλά είναι αναμφισβήτητα μεγάλος μάστορας. Επομένως, μια προσεκτική ανάγνωση των μυθιστορημάτων του μας αποκαλύπτει ότι έχει τις ικανότητες να γράψει ένα αυτοβιογραφικό κείμενο που να κάνει χρήση τεχνικών που θα έχουν ως αποτέλεσμα τη μεγιστοποίηση της απήχησης των λεγόμενών του στο κοινό. Η εκλεπτυσμένη και ακαριαία ευκολία με την οποία διατείνεται ότι αφήνει πίσω συνήθειες ετών, και ασπάζεται νέες, απαιτητικές, και επίπονες συνήθειες που τον κάνουν να επινοεί εκ νέου τον εαυτό του, συνιστά όπλο μεγάλης ισχύος. Και ως όπλο μεγάλης ισχύος πρέπει να προσεγγίζεται με γερές δόσεις σκεπτικισμού. Ο αναγνώστης, μέσα από την αναπόδραστη ταύτισή του με τον ήρωα του βιβλίου, τον Μουρακάμι, επιθυμεί όσο τίποτα άλλο να βρει τρόπους που θα τον απελευθερώσουν και εκείνον από τα δικά του δεσμά με το μικρότερο δυνατό κόστος. Και το μικρότερο δυνατό κόστος φαίνεται να επικεντρώνεται σε αυτές ακριβώς τις συνθήκες εκλεπτυσμένης και ακαριαίας αποφασιστικότητας που περιγράφει ο Μουρακάμι. Η ευκολία με την οποία αποφασίζει να μετατραπεί σε συγγραφέας και δρομέας συμβάλει τα μάλα ώστε, στη συνείδηση του αναγνώστη, ο ίδιος να σκιαγραφηθεί ως υπεράνθρωπη φιγούρα. Ο Μουρακάμι πλέκει στον εαυτό του ένα εγκώμιο που ασκεί στους αναγνώστες του μεγάλη σαγήνη.
Λίγο πολύ η ιστορία της ζωής του μοιάζει με έναν ιδιαίτερο τρόπο με αυτές τις σπάνιες περιπτώσεις ανθρώπων που ενώ κάπνιζαν μανιωδώς μια ολόκληρη ζωή, πέθαναν τελικά σε βαθιά γεράματα στον ύπνο τους. Τι σημαίνει η περίπτωση του αιωνόβιου καπνιστή; Τίποτα πέρα και πάνω από αυτό που δηλώνει η περίπτωση. Η στάση όμως που τείνουμε να υιοθετούμε απέναντι σε αυτές τις εξαιρέσεις είναι παντελώς παράλογη γιατί τείνει να αγνοεί ή να παρερμηνεύει την έννοια της εξαίρεσης. Αβίαστα, συνεπαρμένοι από το αποτέλεσμα θεωρούμε ότι αυτό μπορεί να ισχύσει και στη δική μας περίπτωση. Η γενίκευση όμως τέτοιων υποπεριπτώσεων (αιωνόβιος καπνιστής, Μουρακάμι) στα καθ’ ημάς ενέχει κινδύνους. Και ενέχει κινδύνους γιατί οι περιπτώσεις αυτές μας ασκούν ανυπέρβλητη γοητεία. Οι ιστορίες επιτυχίας (ή έκλυτου βίου χωρίς συνέπειες), αφού έχουν λάβει χώρα, ασκούν επικίνδυνη σαγήνη. Μια σαγήνη κυρίως ως προς το αναπόδραστο του τέλους τους. Είναι σα να μας λέει ο Μουρακάμι ότι αφού το αποφάσισα, τα πράγματα δεν θα μπορούσαν να έχουν γίνει διαφορετικά, και επιθυμεί αυτό να έχει καθολική ισχύ. Αυτό όμως συνιστά πλάνη ολκής. Επειδή κάποιοι καταφέρνουν για πολλούς και διάφορους λόγους να ξεφύγουν από τον μέσο όρο, δεν σημαίνει ότι αυτό θα το καταφέρουμε κι εμείς. Τόσο για λόγους που άπτονται των γονιδίων μας όσο και για λόγους που άπτονται του περιβάλλοντός μας. Ο Μουρακάμι λοιπόν είναι ένοχος για ακριβώς αυτή την αποπλάνηση συνειδήσεων που επιφέρει η επιδέξια εκλαΐκευση των συνθηκών της επιτυχίας του. Επειδή εκείνος πέτυχε αυτά που πέτυχε, δεν σημαίνει ότι θα τα πετύχουν αυτά και οι εκατομμύρια αναγνώστες του που με αφορμή το υπέροχο βιβλίο του ίσως θα αποφασίσουν και θα αποπειραθούν να γίνουν δρομείς μεγάλων αποστάσεων, ή και γιατί όχι, διάσημοι συγγραφείς, με καταστροφικά συνήθως αποτελέσματα.
