Πάνος Θεοδωρίδης: Η ωφέλεια του τόπου

Η επιστήμη γενικώς, περνάει συχνά απο φάσεις "παιγνίου". Κάθε πτυχή της, κάθε δισιπλίνα της. Ενίοτε ακολουθεί τη λήψη εκ του ζητουμένου, συχνά γίνεται προσωπική υπόθεση μεταξύ δασκάλων και μαθητών δασκάλων και δεν εννοώ αποκλειστικά την αρχαιολογία. Δεκαετίες φιλολογικών καυγάδων έχουν καταλήξει στο δίπολο "Παλαμάς ή Σολωμός", όταν το κοινό διαβάζει αυτοκτόνους και εναλλά. Διάσημος φυσικός επιμένει πως ένα λαθάκι στον Μεγάλο δακτύλιο της Ελβετίας, μποζόνιο και έτσι, μπορεί να ρουφήξει τον κόσμο που ξέρουμε και κανένας απο τους ενάντιους δεν τον θεωρεί παραδοξολόγο.

Όταν λοιπόν κάποιος υποθέτει πως ένας τάφος, μπορεί να αποδοθεί σε νεκρούς της μάχης των Φιλίππων, ή πως έθαψαν τον Μητσοτάκη ή τον Ηφαιστίωνα, δεν σκοτώνει την ελπίδα "του τόπου".Εδώ ,χωρίς ανασκαφή, ή καλύτερα, παρά τις ανασκαφές, υποστήριξαν για την Ροτόντα πως είναι μαυσωλείο του Μεγάλου Κωνσταντίνου, πως ο Προφήτης Ηλίας είναι η Νέα Μονή του Χούμνου, ότι "υπάρχουν" θέατρα, στάδια, αγορές και ναοί των οποίων γνωρίζουμε τρία μέτρα τοιχαλάκι και κανένας δεν σκέφτηκε πως οι υποθέσεις αυτές προσβάλουν "τον τόπο".

Ο "τόπος" και η προκοπή του, εξάλλου, είναι πολυ πιό σύνθετο ζήτημα στο οποίο οι "αδιάσειστες ιστορικες και αρχαιολογικές μαρτυρίες" συχνά επινοούνται. Γιά να περιοριστώ σε ένα τρανταχτό παράδειγμα εκτός Έλλαδας γιά να καταψύξω την ένταση, στη δεκαετία του 60, όταν οι Σέρβοι επιθυμούσαν να φανούν πιό γηγενείς απο τους Αλβανούς, έγραψαν πως οι κάτοικοι της χώρας εκείνης ονομάστηκαν έτσι απο το Σεν Ώλμπανς της Ιγγλετέρας και είναι απολειφάδια σταυροφόρων. Τιτοϊσμός ήταν αυτός, η αυτοδιαχείριση στο φόρτε της ,ό,τι επιθυμούσαν λιγότερο κοντά στο μαλακό τους υπογάστριο ήταν ένα σταλινικό κρατίδιο με φιλομαοϊκές ανταύγειες.

Ακόμη κι αν η ανασκαφή τελειώσει και αποδειχθεί ότι ορθώς οι ζητούντες έλαβαν αυτό που προσδοκούσαν απο τα χώματα, καθόλου δεν εξαφανίζονται οι υποθέσεις και είναι μάταιο να τις αποδίδει κάποιος σε έρωτα του δημοσίου πεντάλεπτου.

Γιά την Κνωσσό και τον Εβανς, τα ξέρετε. Διαδόθηκε ακόμη και πως ήταν ένα φασματικό ανάκτορο που οι αγωγοί του ήταν φτιαγμένοι γιά να ΜΗ ρέει το νερό απο τις κατασκευές του. Πως ο βοηθός του ανασκαφέα ,του πουλούσε καλλιτεχνήματα που ήταν αρμονικώς πιστά στα οράματά του. Άλλα κτίσματα ή κατασκευές ερμηνεύτηκαν ως παλαιοχριστιανικοί ή ελληνιστικοί τοίχοι και έστειλαν το χρονολόγιο πόλεων μπρος- πίσω μερικούς αιώνες. Αλλοι μιλούσαν για "φρυκτωρίες" ερμηνεύοντας μεσαιωνικούς πύργους ή γιά "λουτρά" παρερμηνεύοντας μιά δεξαμενή νερόμυλου. Το κλειδί το κρατούν οι ανασκαφείς, και έχουν την καλήν ,όσο η ανασκαφή προοδεύει.

Πάντως κανένας κυνηγός πενταλέπτου δεν μίλησε γιά Δεινοκράτη. Κανένας δεν υποστήριξε εκτός ποίμνης ότι ο εμβάτης είναι ξερωγώ αιγυπτιακος και η εκτίμηση του "π" πιό αναλυτική. Η Θασία λατομία εκτιμήθηκε ως παράγων ομοιογένειας, μπορεί σωστά, μπορεί και όχι. Δεν φαντάζομαι οι ανασκαφείς να υποστηρίζουν πως κανένας δεν έχει δικαίωμα να υποθέτει οτιδήποτε,ώσπου να ολοκληρωθεί η ανασκαφή που μπορεί να κρατήσει και έναν αιώνα. Αρκετή βαβούρα προκαλεί, και δικαιότατα, η αγωνία γιά την προσωρινή υποστήλωση των χώρων.

Ο "τόπος" δεν κινδυνεύει απο ποικιλόχρωμες ερμηνείες και υποθέσεις. Κινδυνεύει απο τις κλοπές που συμβαίνουν σε πασίγνωστους αρχαιολογικούς χώρους, από την ενεργό και ατιμώρητη αρχαιοκαπηλεία, απο την διαχείριση του πλαστού και του περίπου για "εθνικούς λόγους".Θυμίζω πως πάνω στην ένταση της υπεροχής των Αιγών, έναντι της Έδεσσας, υπήρξε ,ελεύθερος να το πράξει, υπεύθυνος του χώρου να υποστηρίζει πως λάθος νεκρόπολη ψάχνουμε. Κανένας δεν τον θεώρησε "ανθέλληνα του πεντάλεπτου".

Ας κάνει ο καθένας τη δουλειά του, όπως καλυτερα δύναται, και όποιος δεν επιθυμεί ανωφελή η ενοχλητική δημοσιότητα, δεν κουβαλάει την αρματωσια ενός υπουργείου στα Λακκοβίκια. Ακόμη και σήμερα, κανένας δεν ξέρει την ανασκαμμένη Άργιλο ή το τείχος των Σταγίρων, την Καισαρόπολη και την Βέργη. Τώρα, θα λουστείτε την ευθύνη μιάς κυβερνητικής ανασκαφής και μακάρι να σας βγεί. Το μουρμουρητό που θα συνοδεύει στο εξής τα δελτία τύπου, δεν πρόκειται να σβήσει. Μήτε κατά διάνοιαν.

Δείτε επίσης:

Δικολαβίστικα

Σύντροφοι και συντρόφισες!

0724c9e4d2d3f16dfe52ecc9db8d7f44.jpg

Ο άλλος πατέρας της Σταχτοπούτας