Αυτές τις μέρες άκουγα ξανά το Live at Leeds των Who, έναν δίσκο του 1970, και προσπάθησα να καταλάβω πώς έγινε και τον θυμήθηκα, ποια διαδικασία τον ανέσυρε από τη μούργα της μνήμης, σχεδόν πενήντα χρόνια αργότερα. Συνήθως κάποιοι στίχοι είναι που αναδύονται και συμπαρασύρουν τα τραγούδια, αλλά στην περίπτωση αυτή η μνήμη μου είναι μάλλον μουσική, άλλωστε τότε ακόμα μάθαινα αγγλικά.

Οι Who ξεκινήσανε όπως οι περισότεροι Βρετανοί στη δεκαετία του 1960, πιτσιρικάδες ως εξέλιξη των τροβαδούρων, αλλά οι σημαντικότεροι μουσικοί της περιόδου δεν περιορίστηκαν στην ευρωπαϊκή παράδοση και στράφηκαν στην αμερικανική, οι Beatles με προτίμηση στο ροκ εντ ρολ και στην κάντρι, οι Rolling Stones στα μπλουζ (όπως και ο Clapton), και οι Who στο ριθμ εντ μπλουζ.

Σε αυτό τον μνημειώδη ζωντανό δίσκο, που ήρθε λίγο μετά τη ροκ όπερα που συνέθεσαν, οι Who παίζουν και ξένα κομμάτια και δικά τους, όλα υπό το πρίσμα των ριθμ εντ μπλουζ. Δεν θέλουν την κλασική προσέγγιση στη μουσική, θέλουν κάτι διαφορετικό και δικό τους, και το βρίσκουν. Θα ήθελαν (και αυτοί) να είναι μαύροι, όπως προδίδει ο στίχος του «Substitute»: “I look all white but my dad was black”. (Χρόνια μετά ο Lou Reed πήγε αυτή τη σκέψη παρακάτω, με το δικό του «I wanna be black»: “I wanna be black, have natural rhythm /
Shoot twenty foot of jism too.”)

Στα 1970, οι 25άρηδες Who θέλουν να είναι μαύροι μα δεν ξέρουν τον τρόπο, και απελευθερώνουν όλη την ενέργειά τους  για να τον βρουν, προάγγελοι της πανκ που θα έρθει μερικά χρόνια αργότερα στο νησί. Ενδεικτικό και αποκαλυπτικό είναι το δεκαπεντάλεπτο μουσικό μείγμα που παρουσιάζουν ζωντανά στο Leeds.

Ψάχνοντας να το βρω το τραγούδι στο YouTube, έπεσα σε μια κινηματογραφική λήψη του (με μέτριο ήχο) από άλλο λάιβ, που δείχνει καλύτερα όσα προσπαθώ τόση ώρα να πω με τα λόγια, και άλλα τόσα.

Αν έβγαλα ένα συμπέρασμα, είναι πως ήμουν τυχερός που πρόλαβα να ακούσω ένα πλήθος σπουδαία τραγούδια στην ώρα τους και πάνω-κάτω με τη σωστή σειρά, κι έτσι κάπως ξεστραβώθηκα.