Έλση Σαράτση ▸ Τα χέρια του Ρομπέρ Μπρεσόν

Σημειώσεις για τον Ήχο

του ΡΟΜΠΕΡ ΜΠΡΕΣΟΝ

Η ΟΡΑΣΗ ΚΑΙ Η ΑΚΟΗ

Ώστε να γνωρίζουμε τι δουλειά έχει εδώ ο τάδε ήχος (ή η τάδε εικόνα).

Ό, τι απευθύνεται στο μάτι οφείλει να μην αναπαράγει ό, τι απευθύνεται στο αυτί.
Αν το μάτι έχει κερδηθεί ολοκληρωτικά (από την εικόνα), μη δίνετε τίποτα ή σχεδόν τίποτα στο αυτί. Και αντιστρόφως. Δεν είναι δυνατόν να είναι κανείς όλος αυτιά και όλος μάτια ταυτοχρόνως.
Όταν ένας ήχος μπορεί να αντικαταστήσει μια εικόνα, φύγετε από την εικόνα ή κάντε την ουδέτερη. Το αυτί στρέφεται περισσότερο προς τα ενδότερα, το μάτι προς τα έξω.
Ο ήχος ποτέ να μην έρχεται να υποβοηθήσει την εικόνα ούτε η εικόνα τον ήχο.
Αν ένας ήχος είναι το υποχρεωτικό συμπλήρωμα μιας εικόνας, ρίξτε το βάρος είτε στον ήχο είτε στην εικόνα. Αν δοθεί το ίδιο βάρος, αλληλοζημιώνονται ή αλληλοεξοντώνονται, όπως συμβαίνει και με τα χρώματα.
Η εικόνα και ο ήχος να μην αλληλοϋποστηρίζονται, αλλά να λειτουργούν εναλλάξ, να κάνουν βάρδιες.
Το μάτι, αν παρακινηθεί μόνον αυτό, μεταδίδει ανυπομονησία στο αυτί, το αυτί αν παρακινηθεί μόνον αυτό, μεταδίδει ανυπομονησία στο μάτι. Χρησιμοποιήστε την ανυπομονησία τους. Ισχύς του κινηματογραφιστή που μπορεί να κατευθύνει την επίκληση των αισθήσεων. Στην τακτική της ταχύτητας, του θορύβου, αντιπαραθέστε την τακτική της βραδύτητας, της σιωπής.

[…] Το αυτί είναι πολύ πιο δημιουργικό από το μάτι. Το μάτι τεμπελιάζει, το αυτί, αντιθέτως, επινοεί. Οπωσδήποτε, «τείνει πολύ πιο ευήκοον ους», ενώ το μάτι αρκείται να προσλαμβάνει ̶ εκτός από τις εξαιρετικές περιπτώσεις, όταν επινοεί, αλλά τότε η επινόηση είναι έργο της φαντασίας. Η αίσθηση της ακοής είναι πολύ πιο πυκνή και έχει μεγάλη παραστατική δύναμη.

«Τι να πούμε για όσα κάνουμε με τα χέρια; Παρακαλούμε, υποσχόμαστε , καλούμε, αποπέμπουμε , απειλούμε, προσευχόμαστε, ικετεύουμε, αρνιόμαστε, αποποιούμαστε, ρωτάμε, θαυμάζουμε, λογαριάζουμε, εξομολογούμε, μετανοούμε, φοβούμαστε, αισχυνόμαστε, αμφιβάλλουμε, διδάσκουμε, διοικούμε, προτρέπουμε , ενθαρρύνουμε, ορκιζόμαστε, μαρτυρούμε, κατηγορούμε, καταδικάζουμε, συγχωρούμε, βρίζουμε , περιφρονούμε, προκαλούμε, εξοργίζουμε, κολακεύουμε, χειροκροτούμε, ευλογούμε, ταπεινώνουμε, ειρωνευόμαστε, συμβιβάζουμε, συνιστούμε, εγκωμιάζουμε, γιορτάζουμε, διασκεδάζουμε, συμπονούμε, θλίβουμε, απελπίζουμε, απελπιζόμαστε, εκπλήσσουμε, ανακράζουμε , αποσιωπούμε· και τί δεν κάνουμε; με τέτοια ποικιλία και πολλαπλότητα σα να συναγωνίζονται τη γλώσσα.»

ΜΙΣΕΛ ΝΤΕ ΜΟΝΤΕΝΙ, Δοκίμια, Βιβλίο Δεύτερο, Κεφάλαιο ΧΧΙ, Απολογία του Ρεμόν Σεμπόν

Ρομπέρ Μπρεσόν (1901-1999)

Φιλμογραφία

1939 Τα δημόσια πράγματα(Σενάριo: Ρομπέρ Μπρεσόν- δεν σώζεται κόπια)

1943 Οι άγγελοι της αμαρτίας (Σενάριο: Ρομπέρ Μπρεσόν, Διάλογοι: Ζαν Ζιροντού)

1944-1945 Οι κυρίες του Δάσους της Βουλόνης (Σενάριο: Ρομπέρ Μπρεσόν από ένα απόσπασμα του «Ζακ ο μοιρολάτρης» του Ντιντερό, Διάλογοι: Ζαν Κοκτό)

1950 Το ημερολόγιο ενός εφημέριου (Σενάριο και διάλογοι: Ρομπέρ Μπρεσόν, από το μυθιστόρημα του Ζορζ Μπερνανός)

1956 Ένας καταδικασμένος σε θάνατο δραπέτευσε (Σενάριο κα διάλογοι: Ρομπέρ Μπρεσόν, από την αφήγηση του ταγματάρχη Αντρέ Ντεβινί)

1959 Ο πορτοφολάς (Σενάριο και διάλογοι: Ρομπέρ Μπρεσόν)

1961-1962 η δίκη της Ζαν ντ’ Αρκ (Σενάριο και διάλογοι: Ρομπέρ Μπρεσόν)

1965-1966 Στην τύχη Μπαλταζάρ (Au hazard Balthazar) (Σενάριο και διάλογοι: Ρομπέρ Μπρεσόν)

1966-1967 Μουσέτ (Mouchette)(Σενάριο, προσαρμογή και διάλογοι: Ρομπέρ Μπρεσόν, από το Nouvelle histoire de Mouchette του Ζορζ Μπερνανός)

1968-1969 Γλυκιά γυναίκα (ελληνικός τίτλος: Το δράμα μιας όμορφης, Une femme douce) (Σενάριο, προσαρμογή και διάλογοι: Ρομπέρ Μπρεσόν, από τη νουβέλα του Ντοστογέφσκι «Μια τρυφερή ψυχή»)

1970-1971 Τέσσερις νύχτες ενός ονειροπόλου (Quatre nuits d’ un rêveur) (Σενάριο, προσαρμογή και διάλογοι: Ρομπέρ Μπρεσόν, από τη νουβέλα του Ντοστογέφσκι «Λευκές νύχτες»)

1973-1974 Ο Λανσελότος της λίμνης (Διάλογοι: Ρομπέρ Μπρεσόν)

1977 Ο διάβολος πιθανώς (Σενάριο: Ρομπέρ Μπρεσόν)

1982 Το χρήμα (Σενάριο: Ρομπέρ Μπρεσόν, από το διήγημα «Το πλαστό νόμισμα» του Τολστόι)