Όπως οι Ναζί και οι Κομμουνιστές συνήθιζαν να μιλούν για τη μαζική δολοφονία ως ρευστοποίηση, έτσι και οι αστροναύτες μιλούσαν για την πιθανή προσωπική τραγωδία ως «κάτι το έκτακτο». Η ουσία του λόγου των αστροναυτών, όπως η ουσία του λόγου της γραφειοκρατίας, ήταν τζάργκον το οποίο εύκολα μπορούσε να μετατραπεί σε γλώσσα προγραμματισμού υπολογιστών, όπως η Fortran, η Cobol, η Algol … Η δυσαρέσκεια του Τύπου ήταν δυσδιάκριτη αλλά βαθιά. Ένα γεγονός τέτοιων διαστάσεων και να μην έχουν να αναδείξουν κάτι στο ύψος του. Το αμερικανικό “cool” άλλαζε πλέον σε ναρκωτικό. Η φρίκη του Εικοστού Αιώνα βρισκόταν στο μέγεθος του κάθε νέου γεγονότος και στην αδυναμία απήχησής του.

Norman Mailer, “Of a Fire on the Moon”, 1970

Δύο φορές θυμάμαι τον πατέρα μου να αναφωνεί ενθουσιασμένος μπροστά στην τηλεόραση. Η πρώτη το ’69, με την προσσελήνωση και τα πρώτα βήματα στο φεγγάρι. Η δεύτερη με τον Παναθηναϊκό στο Wembley δυο χρόνια αργότερα. Από μικρός δηλώνω Παναθηναϊκός. Οι αστροναύτες όμως με γοήτευαν, κι εξακολουθούν, περισσότερο από τους ποδοσφαιριστές. Εύκολο να δηλώσεις Παναθηναϊκός. Καημός μου που δεν μπορώ να δηλώσω αστροναύτης.

Γνώρισα αστροναύτη. Ήταν στο Πανεπιστήμιο όταν γράφτηκα σε μεταπτυχιακό μάθημα γεωλογίας από τα προαπαιτούμενα για την εκπαίδευση αστροναυτών. Εξαιρετικό παιδί, της πολεμικής αεροπορίας, έγινε εκείνο το εξάμηνο το έτερο μου ήμισυ στις ασκήσεις πεδίου. Πάντα γελαστός, το όνειρό του η συμμετοχή σε επανδρωμένη αποστολή στον Άρη. Όταν μια συμφοιτήτρια, με κόλλημα με την παλαιοπανίδα του Πλειστόκαινου και τους γιγάντιους βραδύποδες, κουβάλησε στο εργαστήριο που γινόταν το μάθημα ένα κλουβί με έναν ασβό – ένας Θεός ξέρει που τον βρήκε και γιατί τον έφερε – ψιθύρισα με ειρωνεία στον αστροναύτη δίπλα μου σα φτάσει με το καλό στον Άρη να φροντίσει να βρει κάτι more exciting να μας φέρει, να μας δείχνει. Δεν σταμάτησε να χαζογελά την ώρα του μαθήματος βλέποντας τον ασβό στο κλουβί.

Με moons and Junes μέτρησε η Joni Mitchell το πέρασμα του ανθρώπου στο χρόνο, τι θα πει Καιρός τι Οπτασία έγραψε ο Ελύτης για τη Σελήνη της Μυτιλήνης τον Ιούλιο.

Είδαμε τον άνθρωπο να βαδίζει στη Σελήνη στις 20 Ιουλίου του ‘69, ο ενδέκατος Απόλλωνας, ακολούθησαν άλλες πέντε επανδρωμένες αποστολές ως τα τέλη του 1972. Τα χρόνια πέρασαν, στη Σελήνη δεν περπάτησαν άλλοι άνθρωποι, ούτε εστάλησαν αποστολές στον Άρη. Ο φίλος μου ο αστροναύτης έχει πενηνταρίσει και αυτός. Να είναι καλά όπου και αν βρίσκεται.

Όχι που ήμουν άτυχος. Μόνο θλιμμένος.

Κι αν σας γοητεύουν τα δύο φεγγάρια του Αυγούστου στην Ακρόπολη, μαγευτική η πληθώρα των φεγγαριών στο ηλιακό σύστημα. Οι αστρονόμοι έχουν επιβεβαιώσει την ύπαρξη 185 δορυφόρων γύρω από τους οκτώ πλανήτες και άλλων 9 γύρω από τους πέντε πλανήτες νάνους. Στο σημείο αυτό υπενθυμίζω ότι από το 2016 η Διεθνής Αστρονομική Ένωση θεωρεί τον Πλούτωνα έκπτωτο πλανήτη, αποδελτιωμένο στους πλανήτες νάνους μαζί με τη Δήμητρα, τη Χαουμέια, το Μακεμάκε και την Έριδα.

Και η Χαβάη και η νήσος του Πάσχα έχουν θεούς, όχι μόνο ο Όλυμπος.

Η πλειοψηφία των φεγγαριών στερεά ουράνια σώματα με λίγη ή καθόλου ατμόσφαιρα. Σχηματίστηκαν όπως και οι πλανήτες, δίσκοι που στροβιλίζονταν γύρω από στροβιλιζόμενους δίσκους, ανεμόμυλοι που θα κατακτήσουμε, τροχοί μέσα σε τροχούς δίχως τέλος κι αρχή.

Από τους τέσσερις εσώτερους πλανήτες μόνο η Γη και ο Άρης έχουν δορυφόρους, ο Άρης δύο μικροσκοπικούς, το Φόβο και το Δείμο. Η Γη έναν τεράστιο, δυσανάλογο συγκριτικά με το μέγεθός της.

Τα κοράλλια κρυφό σχολειό, βιβλίο του φεγγαριού. Τη γεωλογική περίοδο που ονομάζουμε Σιλούρια τα κοράλλια είχαν ήδη εμφανιστεί κι έχτιζαν υφάλους σε ρηχές παλιές θάλασσες. Οι μυριάδες πολύποδες, τα ζωάκια που φτιάχνουν τον ύφαλο, εκκρίνουν εξωτερικό σκελετό από ανθρακικό ασβέστιο συμβιώνοντας με άλγη, τις ζωοξανθέλες, από τις οποίες αντλούν ενέργεια καθώς τα άλγη δουλεύουν το φως για φωτοσύνθεση. Οι ζωοξανθέλες είναι που δίνουν τα εξωτικά χρώματα στους πολύποδες των κοραλλιών. Η εναπόθεση ανθρακικού ασβεστίου στο μαζικό εξωσκελετό των κοραλλιών καταγράφει λεπτομερώς τα μερόνυχτα που φεύγουν σε συνδυασμό με τους μεγαλύτερους κύκλους του μήνα και του έτους, με τις διακυμάνσεις στη διάρκεια του φωτός της μέρας και την ευαισθησία των πολυπόδων στην εναλλαγή των εποχών, αναπτυσσόμενα ταχύτερα στην περίοδο της ανομβρίας. Παλαιοντολόγοι λοιπόν διάβασαν τα απολιθώματα των υφάλων και μέτρησαν 420 γραμμές ανά έτος, 420 μέρες το χρόνο τη Σιλούριο, πριν 430 εκατομμύρια χρόνια.

Η Σελήνη γεννήθηκε από τα σωθικά της Γης μας είπαν, όταν ένας μικρός πρωτοπλανήτης συγκρούστηκε με τη μεγαλύτερη Γη – κι εκείνη στα πρώτα στάδια επίσης – εισχωρώντας με βία σπέρμα στα σωθικά της. Κομμάτι του ενσωματώθηκε στον πυρήνα και κομμάτι εκτινάχτηκε πίσω, φτιάχνοντας το φεγγάρι το οποίο άρχισε να περιστρέφεται σε ασφαλή απόσταση 20.000 χιλιομέτρων, όσο τρεις ακτίνες της Γης, ασφαλή ώστε να μη διαλυθεί από τις δυνάμεις έλξης. Και καθώς περιστρεφόταν έπιασαν δουλειά οι τριβές, αρχικά στη βάση των μετακινούμενων ηπείρων, στη συνέχεια και με τις παλίρροιες των θαλασσών, τριβές που λειτούργησαν ως τροχοπέδη επιβραδύνοντας την περιστροφή του συστήματος των δύο σωμάτων του διπόλου. Νόμοι φυσικοί απλοί και στροφορμές. Αποτέλεσμα η συνεχή χαλάρωση του δεσμού και η απομάκρυνση τους. Το φεγγάρι στους καιρούς μας υποχωρεί με ρυθμό 3,4 εκατοστών το χρόνο, καιρούς που ο χρόνος μετρά 365 μέρες κι έξι ώρες περίπου, γι’ αυτό υπάρχουν τα δίσεκτα έτη, τα κακά.

Οι ίδιοι νόμοι και δυνάμεις κλείδωσαν τη Σελήνη να δείχνει στη Γη πάντα την ίδια όψη, το πρόσωπο του δίσκου της με τις βασαλτικές πεδιάδες, τις maria, ενώ η αθέατη πλευρά της έχει λιγότερες θάλασσες και περισσότερους κρατήρες, σημάδια από συγκρούσεις μετεωριτών και κομητών. Θάλασσες από βράχο, λείο στην όψη με όμορφα ονόματα, Θάλασσα της Γαλήνης, Θάλασσα της Γονιμότητας, Θάλασσα της Υγρασίας, Θάλασσα της Ευφυίας. Μικρότερες λίμνες, αυτές με ομορφότερα ονόματα, Lacus Doloris, Lacus Oblivionis, της Λύπης και της Λήθης. Θάλασσες πέτρινες και στέρφες. Αλλά νερό φέρνουν οι κομήτες όταν προσκρούονται στην επιφάνεια της Σελήνης και το νερό μπορεί να υπάρξει εκεί μόνο ως πάγος, πρόσφυγας στα σκοτεινά των κρατήρων. Η ύπαρξή του επιβεβαιώθηκε τον περσινό Αύγουστο, σε κρατήρες στους πόλους.

Πριν 3 δισεκατομμύρια χρόνια ήταν ο χρυσός αιώνας της ηφαιστειακής δραστηριότητας που άπλωσε πεδιάδες αλλά υπάρχουν υποψίες ότι τα σωθικά του φεγγαριού κρατάνε ακόμα κάποια θέρμη, ενδείξεις για πρόσφατη ηφαιστειακή δραστηριότητα, βασάλτης 10 εκατομμύριων χρόνων – μόλις.

Dead as a rock.

Το ρολόι της ζωής δεμένο στη Σελήνη, κολλημένο στο πρόσωπό της. Πολύποδες κοραλλιών γεννοβολούν ομαδικά, αναγκαία συμπεριφορά για τη διατήρηση του είδους, αυξάνει τις πιθανότητες επιβίωσης των γονιμοποιημένων αυγών και των προνυμφών καθώς η πλειοψηφία θα αφανιστεί πριν αγκιστρωθεί μόνιμα η προνύμφη σε πετρώδη επιφάνεια να αναπτυχθεί σε πολύποδα, να χτίσει σπιτικό. Η βιωσιμότητα του είδους εξασφαλίζεται μ’ ένα εαρινό όργιο που συμμετέχει κάθε ενήλικας πολύποδας, όργιο οργανωμένο από την πανσέληνο του Απριλίου του Παλάου του δυτικού Ειρηνικού (όχι της Μυτιλήνης του Ιουλίου). Τα κοράλλια απελευθερώνουν – όλα μαζί και ξαφνικά – δισεκατομμύρια αυγά και σπέρμα, ροδαλές φυσαλίδες, η βλεννώδης ουσία αναδύεται στην επιφάνεια και συνενώνεται σε έκταση τόσο μεγάλη ώστε να γίνεται ορατή από αστροναύτες που περιφέρονται στο διάστημα γύρω από τη Γη δορυφόροι. Θαλάσσιοι βιολόγοι μελετούν το φαινόμενο προσπαθώντας να βρουν απάντηση για την αναγέννηση κατεστραμμένων κοραλλιογενών υφάλων από την κλιματική αλλαγή σε άλλα σημεία του πλανήτη.

Φέτος στις αρχές του Γενάρη, Κινέζοι προσσελήνωσαν όχημα για πρώτη φορά στην άλλη πλευρά της Σελήνης, την αθέατη. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει σκοτεινή πλευρά της Σελήνης, στην πραγματικότητα το σκοτάδι εναλλάσσεται με το φως για να ομορφαίνει περιοδικά η Σελήνη τη δυστυχία μας και για να φτιάχνει μελαγχολία, για να γνωρίζουμε την ανάγνωση του Παράδεισου.

Fuck cool. Planet earth is blue and there is nothing we can do.