Η ως επί το πλείστον ευθεία συνοριακή γραμμή μεταξύ Μεξικού και Ηνωμένων Πολιτειών δεν συνιστά πολιτισμικό σύνορο. Οι νοτιοδυτικές περιοχές των ΗΠΑ ήταν επικράτεια του Μεξικού. Μετά την εγκατάσταση Αγγλοσαξόνων, την προσάρτηση του Τέξας το 1845 και, τέλος, το Μεξικανο-αμερικανικό πόλεμο (1846 – 1848) επήλθε η τελική συνθηκολόγηση μέσω της οποίας παραχωρήθηκαν στις ΗΠΑ πρόσθετες περιοχές του Νέου Μεξικού, της Αριζόνας, της Καλιφόρνιας και του Κολοράντο. Μεγάλο ποσοστό των 37 περίπου εκατομμυρίων Μεξικανο-αμερικανών είναι απόγονοι αυτών που κατοικούσαν στην περιοχή πριν τον πόλεμο ενώ οι υπόλοιποι προέρχονται από τα κύματα αγροτών και εργατών μεταναστών, των campesinos και braceros, προς το βορρά.
Στην ταυτότητα των Μεξικανών συνυπάρχουν διάφορα φυλετικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά, αποτέλεσμα της λατινοαμερικανικής παράδοσης μικτών γάμων. Έτσι και ο όρος Μεξικανο-αμερικανός περιλαμβάνει λευκούς, ιθαγενείς Αμερικανούς, mestizos (ινδιανο – ευρωπαϊκό αίμα), και mulattos (αφρικανο – ευρωπαϊκό αίμα) τους οποίους οι αγγλόφωνοι Αμερικανοί αντιμετώπιζαν με ρατσισμό και, στη συνέχεια, με υπεροψία.
Στη δεκαετία του 60 το οργανωμένο κίνημα των Chicanos, όπως πολλοί συνεχίζουν ν’ αυτοαποκαλούνται περήφανα, απαίτησε περισσότερα δικαιώματα και ίσες ευκαιρίες. Το κίνημα κατάφερε να φέρει την ταυτότητά τους στο προσκήνιο, να σμιλέψει πολιτική συνείδηση, να μειώσει τις διακρίσεις και, σιγά σιγά, να βελτιώσει τις συνθήκες της ζωής τους. Η κύρια αποτυχία του κινήματος σχετίζεται με το πιο ριζοσπαστικό αίτημά του, την αυτονομία.
Κοινό χαρακτηριστικό τους τα ισπανικά που φέρουν πλέον έντονα τις επιρροές της αγγλικής. Πέρα από τη γλώσσα, συνδετικός κρίκος η θρησκεία. Ο Καθολικισμός τους έχει ρίζες σε προκολομβιανές δοξασίες. Οι Chicanos πιστεύουν σε θαύματα και αγίους. Λατρεύουν την Παρθένο της Γουαδαλούπης, το μελαμψό όραμα της Παναγίας που είδε ένας Ινδιάνος το 1531. Στις 2 του Νοέμβρη, την Ημέρα των Νεκρών, χλευάζουν κατάμουτρα το θάνατο πίνοντας, μασουλώντας κρανία από ζάχαρα, παρέα με τους πεθαμένους στα νεκροταφεία. Κάποιοι -ίσως- εξακολουθούν να επισκέπτονται παραδοσιακούς θεραπευτές, χριστιανούς σαμάνους curanderos.
Στους δρόμους, εκεί που έχασαν αγαπημένους σε αυτοκινητιστικό, χτίζουν εκκλησάκια. Προσεύχονται σε ιερά όπου αφήνουν τα τάματά τους, όπως στο Λόφο του Σταυρού της φωτογραφίας, στο Τούσον της Αριζόνας, στην Ιεραποστολή San Xavier del Bac.
Αποτελούν μειονότητα μέσα στον πολιτισμικό ανεμοστρόβιλο των ΗΠΑ, θύμα ακόμα στερεοτυπικών αντιλήψεων, με την προσήλωσή τους σε παραδοσιακούς οικογενειακούς ρόλους τους στόχο ειρωνείας μιας πολιτικής ορθότητας βασισμένης στον ανάλατο προτεσταντισμό.
Συμπαγής πολύμορφη ταυτότητα, ανθεκτικότατος πολιτισμικός χαρακτήρας.
