Ο δυτικός κόσμος κάνει σοβαρές προσπάθειες να συντονιστεί με τις αληθινές ανάγκες και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν στην καθημερινότητα οι γυναίκες αλλά δεν τα καταφέρνει πολύ καλά. Χρειαζόμαστε 257 χρόνια λέει το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ
για να εξισωθούν οι μισθοί ανδρών – γυναικών, κυρίως λόγω των επαγγελμάτων στις νέες τεχνολογίες που για κάποιο λόγο λέει, οι άνδρες υπερτερούν. Είναι τα επαγγέλματα που αφορούν τεχνικούς, μηχανικούς, προγραμματιστές, ΙΤ και γενικά ρόλους που δεν έχουν θηλυκό και δεν συνδέει κανείς μας με το γυναικείο φύλο. Μόνο οι γραφίστριες σήκωσαν κεφάλι για λίγο κι αυτό μόνο και μόνο γιατί ο σχεδιασμός παραπέμπει σε τέχνη και είναι πιο εύκολο να τρυπώσεις τη γυναικεία φύση ως καλό πράγμα. Στα υπόλοιπα, θέλεις σου λέει, τετράγωνη λογική, θέλεις κριτική σκέψη, θέλεις ανάλυση και δεξιότητες λεπτές και χοντρές που τί δουλειά έχεις εσύ κορίτσι πράμα. Ελάχιστοι στ’ αλήθεια πιστεύουν πως μια γυναίκα μπορεί να διαθέτει αυτές τις ικανότητες ή τέλος πάντων, σε ικανοποιητικό βαθμό ώστε να αναλάβει επάξια τόσο “αντρικές” δουλειές.
Η Μπάρμπι έγινε μαύρη, έγινε αφρατούλα, κοντή, κατσαρομάλλα, χώρισε, έφαγε, έκλαψε, μέθυσε δενξερωγωτι αλλά ποτέ δεν έγινε υδραυλικός, μηχανικός ή προγραμματίστρια. Αν δεις γύρω σου, ακόμη και όσα κορίτσια ήταν αρκετά τολμηρά να σπουδάσουν τα επαγγέλματα αυτά (μεταξύ μας, το πιθανότερο ήταν ότι βαρέθηκαν να ξαναδώσουν Πανελλήνιες για να πετύχουν σε αυτό που στ’ αλήθεια ήθελαν να σπουδάσουν) σπάνια τις αποδέχονται πραγματικά στους χώρους εργασίας. Τουλάχιστον στην Ελλάδα και στην Κύπρο τα πράγματα είναι απογοητευτικά. Αρκεί να σκεφτεί κανείς όχι μόνο τις ελάχιστες γυναίκες που απασχολούνται σε τεχνικές δουλειές αλλά και πόσες από αυτές έχουν καταφέρει να ανελιχθούν. Δεν έχω δει ποτέ στην Ελλάδα γυναίκα να ηγείται τμήματος ΙΤ ή να διευθύνει τεχνικά το σχεδιασμό μιας εφαρμογής, ας πούμε. Ποτέ. Σε έναν ιδανικό κόσμο, οι θέσεις αυτές λογικά θα εξαρτώνταν από τις σπουδές, την εμπειρία, την προϋπηρεσία. Να μην υπήρχε; Να μην έτυχε; Καμία όμως;
Στους μισθούς, τα πράγματα είναι ακόμη πιο αστεία. Οι γυναίκες στο ξεκίνημά τους αντιμετωπίζονται μισθολογικά από τις περισσότερες επιχειρήσεις ως απόφοιτοι δύο σχολών: πωλήτριες και γραμματείς. Η διαφορά βασικά είναι αν θα έχεις γραφείο ή όχι. Το τί θα κάνεις είναι ξεκάθαρο. Είναι λες και ανεξάρτητα από τις σπουδές και το ρόλο σου στις περισσότερες επιχειρήσεις, αυτό που τελικά καλείσαι να κάνεις είναι να εξυπηρετείς τους πελάτες και τους υψηλότερα ιστάμενους. Το αν θα καταφέρεις να χώσεις κάπως τις σπουδές σου στα καθημερινά σου καθήκοντα για να αποδείξεις πως μπορείς να προσφέρεις περισσότερα – προσοχή, όχι ότι γνωρίζεις περισσότερα, αυτό δεν το κάνεις ποτέ- το αν θα αποδείξεις πως μπορείς να αναλάβεις μια καλύτερη θέση γιατί εργάζεσαι χωρίς σταματημό “σαν άντρας”, αν είσαι “σκυλί” και ενάντια στη φύση σου μπορείς να κρύβεις πράγματα ή να μην αναφέρεσαι σε περιόδους, κλιμακτηρίους και άλλα αηδιαστικά και άβολα, αν εργαστείς με χάρη καθ’ όλη τη διάρκεια μιας δύσκολης εγκυμοσύνης ή αν αποδείξεις πως δεν χρειάζεται να σε βλέπουν κάθε μέρα τα παιδιά σου, τότε ίσως έχεις μια κάποια ανέλιξη.
Αυτό που δύσκολα μπορεί να καταλάβει κανείς αν δεν είναι γυναίκα και δη σε ανδροκρατούμενη επιχείρηση, είναι πως όσο σύγχρονη ή μεγάλη ή δημοφιλής κι αν είναι μια επιχείρηση, υπάρχει συχνά ένα -όχι και τόσο- αόρατο όριο που φρενάρει την ανέλιξη των γυναικών σε συγκεκριμένα επαγγέλματα ή θέσεις. Δεν είναι κάτι που το βλέπεις εύκολα εάν δεν εργαστείς για ένα χρονικό διάστημα σε τέτοια περιβάλλοντα αλλά και δεν είναι “αίσθηση” ή κάτι που το αντιμετωπίζεις σπάνια. Είναι λέξεις συγκεκριμένες, είναι νοοτροπία, είναι συμπεριφορές, είναι απτά πράγματα είναι το “φτιάξε μου έναν καφέ” που θα ακούσεις να απευθύνεται μόνο σε γυναίκες υπαλλήλους, που δέχεσαι και οφείλεις να αποδεχτείς, αν δηλαδή δεν δουλεύεις από χόμπι.
Όλο αυτό αποδεικνύεται και στατιστικά, αρκεί κάποιος να ρίξει μια απλή ματιά στις εκθέσεις για τη βία κατά των γυναικών που πάνε κατά διαόλου. Το 2018, τα περιστατικά οικογενειακής βίας “έκαναν άλμα” σε 4.722 με το 66.32% των θυμάτων να είναι γυναίκες. Αυτά, είναι τα καταγεγραμμένα περιστατικά. Οι περίπου 3.000 δηλαδή γυναίκες αυτές, κατήγγειλαν στην αστυνομία 3.000 άνδρες στην οικογένειά τους που τις κακοποίησαν. Αυτοί οι 3.000 άνδρες όμως κάπου δουλεύουν, σωστά; Και να μην είναι κι άλλοι τόσοι που δεν τους έχουν καταγγείλει; Κι άλλοι τόσοι όχι τόσο πολύ βίαιοι, ειδικά στην επαρχία, που η οικογένειά τους θεωρεί πως ο άντρας πρέπει να είναι πολλά βαρύς και να μη σηκώνει κουβέντα από γυναίκα; Πόσα άρθρα δεν διαβάζουμε όλοι διαρκώς που μεταφράζουν την κανονικότατη βία ως απαραίτητη προϋπόθεση για να πετύχεις επαγγελματικά, τη λένε φιλοδοξία, ανταγωνισμό, την παρουσιάζουν ως αρετή για να ανέβεις; Φτάσαμε στο σημείο να λέμε βία την ειλικρίνεια και την αληθινά ισότιμη συμπεριφορά των ανδρών απέναντί μας στην εργασία, να λέμε σεξουαλική παρενόχληση ένα κοπλιμέντο και να μη μπορούμε να πούμε κουβέντα για την αληθινή βία των ωραρίων, των αναμενόμενων μα άδικων προαγωγών, της καθωσπρέπει συμπεριφοράς του “φτιάξε μου έναν καφέ” από όπου κι αν προέρχεται.
Πόσα άρθρα μιλούν για τις απαραίτητες ατέλειωτες ώρες σκληρής δουλειάς για να πετύχεις ενώ το οχτάωρο είναι σχεδόν “ντροπή” για όσους το τηρούν και αφορά μόνο τους “βολεμένους”; Πώς μπορεί μια γυναίκα να το πολεμήσει όλο αυτό;
Υπάρχει βέβαια και η άλλη διάσταση. Εκείνη που δεν έχεις την πολυτέλεια να δεχτείς μια προαγωγή και αυτό είναι ενδεικτικό της ανισότητας των δύο φύλων στην εργασία. Ακόμη και το γεγονός πως για παράδειγμα, σε αρκετές επιχειρήσεις δεν γνωρίζει κανείς και δεν σκέφτεται κανείς τις επιπτώσεις μικρών αλλά πολύ δύσκολων πραγμάτων για μια γυναίκα και δη μητέρα ή χειρότερα, μια χωρισμένη μητέρα. Πραγματάκια μικρά και δεδομένα για πολλούς όπως ας πούμε, να μην ξέρεις τί ώρα θα σχολάσεις, έχουν μεγάλη οικονομική και ψυχολογική επίπτωση.
Ακόμη και ένα απροειδοποίητο μισάωρο παραπάνω στη δουλειά σημαίνει για πολλές γυναίκες πλήρωσε νταντάδες, πάρε ταξί, χαχα που θες και θηλασμό, χάσε τη δραστηριότητα των παιδιών, παράγγειλε φαγητό. Κι αυτό συμβαίνει πολλές φορές τον μήνα και σπάνια αφορά πραγματική ανάγκη να δουλέψεις. Συνήθως είναι παιχνίδια εξουσίας που χάνεις πριν το σφύριγμα. Πολλές φορές λοιπόν, μια προαγωγή για μια γυναίκα είναι πολυτέλεια που δεν σε παίρνει οικονομικά και ψυχολογικά να αποδεχθείς διότι αντί για το Παιχνίδι των Ισχυρών έχεις αφημένα στη μέση ένα κάρο ακόμη παιχνίδια που ευτυχώς είναι τουλάχιστον πιο ανθρώπινα και στ’ αλήθεια διασκεδαστικά.
Καλή χρονιά. Μόλις 256 και φέτος.
