Ο Τζούλιαν Ασάνζ, από όποια πλευρά κι αν κοιτάξει κάποιος την περίπτωσή του, προσέφερε στον κόσμο κάτι που δύσκολα μπορείς να προσπεράσεις. Ο Ασάνζ ήταν αυτός που διέρρευσε πληροφορίες που μας έφεραν πιο κοντά στην αλήθεια. Στην αλήθεια δολοφονιών, πολέμων, και διαφθοράς από τις πλευρές εκείνες που εμφανίζονται ως οι βασικοί προασπιστές της ελευθερίας και της δημοκρατίας. Με αφορμή τα γεγονότα των τελευταίων ημερών και τη σύλληψή του από τις βρετανικές αρχές διάβασα ουκ ολίγα άρθρα υποκινούμενος κυρίως από μια περιέργεια που αρχικά δεν μπορούσα να εξηγήσω. Στην πορεία, όταν είδα ξανά μερικά απ’ όλα αυτά που ο Ασάνζ, μέσω Wikileaks, βοήθησε να έρθουν στο φως, συνειδητοποίησα ότι η περιέργειά μου είχε να κάνει με το πόσο εντυπωσιακά μου φαίνονταν τα στοιχεία που έρχονταν τότε, κάθε λίγο και λιγάκι, στην επιφάνεια. Θυμήθηκα πόσο περίεργο ήταν να βλέπεις και να διαβάζεις κάτι που σου επιβεβαίωνε ως αληθή αυτά που θεωρούσες ότι ίσως και να ανήκαν μόνο στη σφαίρα της μυθοπλασίας ή, να αποτελούσαν αποκλειστικά προϊόν ανυπόστατων συνωμοσιών.
Ο Ασάνζ ίσως να μην είναι ο ήρωας που κάποιοι θέλουν να παρουσιάσουν ότι είναι. Η ηρωοποίηση, στα χρόνια του κυβερνοακτιβισμού, έχει αποκτήσει μια περίεργη «ποπ» διάσταση που τουλάχιστον εμένα μου προκαλεί ναυτία. Η ταχύτητα διάδοσης πληροφοριών αλλά και το τέλος της αποκλειστικότητας των μεγάλων μέσων, που στο παρελθόν είχαν το προνόμιο να αποτελούν μέλη του ιερατείου που αποφάσιζε την αναγωγή στο, αλλά και την καθαίρεση από το, στάτους του ήρωα, έχει κάνει τέτοιες αναγωγές να φαντάζουν περισσότερο προϊόν θυμικού παρά κριτικής αποτίμησης αφού έχει κερδηθεί η χρονική απόσταση που να επιτρέπει την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων. Αντιπαρέρχομαι τον συντηρητισμό που ενέχει μια τέτοια θέση – κάθε εποχή εξάλλου έχει τις δικές της προδιαγραφές για ήρωες – και στέκομαι αρχικά σε αυτή την άγαρμπη έξωση του Ασάνζ, που κατέγραψαν οι κάμερες, από την πρεσβεία του Ισημερινού. Παρακολούθησα τις εικόνες που είδαν το φως της δημοσιότητας καθώς τον σέρνουν βίαια έξω από την πρεσβεία στο κεντρικό Λονδίνο, όπου πέρασε τα τελευταία έξι χρόνια της ζωής του, και δεν μπορούσα να μην προσέξω την ατημέλητη εικόνα του. Όχι γιατί η εικόνα αυτή είχε, αυτή καθαυτή, κάτι το ιδιαίτερο αλλά γιατί έδινε ένα δυνατό στίγμα διαφοροποίησης από την εικόνα του ξανθού, αλαζονικού άνδρα που είχα συνηθίσει να βλέπω στο παρελθόν. Είναι εντυπωσιακό πόσο συστηματική δουλειά έγινε ώστε να σπιλωθεί η εικόνα του Ασάνζ ακόμη και σε αυτό το επιφανειακό επίπεδο (λινκ). Είναι χαρακτηριστικό πώς, από τη στιγμή που άλλαξε η κυβέρνηση, και ο Ισημερινός πέρασε από την αντιιμπεριαλιστική αριστερή στάση τού Κορέα, στον Λενίν Μορένο και σε μια σύσφιξη σχέσεων με τις ΗΠΑ, πώς διέρρευσαν στον τύπο μέχρι και παράπονα σχετικά με την προσωπική υγιεινή και καθαριότητα των χώρων διαμονής τού Ασάνζ και της γάτας του που θα έπρεπε να φροντίζει πλέον ο ίδιος.
Αυτό που εισπράττει κάποιος από τα πολυάριθμα ρεπορτάζ ανά τον κόσμο είναι αυτή η παγερή στάση αμφιβολίας απέναντι στον Ασάνζ. Οι δημοσιογράφοι προσπαθούν να σταθούν στα γεγονότα, και από μία άποψη κάνουν τη δουλειά τους. Τώρα μόλις μαθαίνουμε το κατηγορητήριο: την εμπλοκή τού Ασάνζ στην κλοπή ευαίσθητων πληροφοριών τού αμερικανικού κράτους. Διαβάζουμε την ανησυχία των μεγάλων μέσων σχετικά με τις προεκτάσεις που δύναται να έχει η έκβαση της υπόθεσης για τις ελευθερίες του τύπου. Λίγο πολύ επισημαίνεται ότι αυτό που έκανε ο Ασάνζ (η δημοσιοποιηση πληροφοριών) είναι αρκετά δύσκολο να διαφοροποιηθεί από την “απλή” δημοσιογραφία, και αυτός είναι και ο λόγος που ο Ασάνζ, στο κατηγορητήριο, εμπλέκεται με την Τσέλσι Μάνινγκ. Την καταδικασμένη Αμερικανίδα στρατιωτικό που διέρρευσε ευαίσθητες πληροφορίες στην πλατφόρμα Wikileaks. Ο Ασάνζ ουσιαστικά κατηγορείται για παροχή τεχνογνωσίας στη Μάνινγκ. Τεχνογνωσίας ώστε αυτή να χακάρει κωδικούς που θα της έδιναν τη δυνατότητα να αυξήσει σημαντικά τις πιθανότητές της να αποφύγει τον εντοπισμό της. Η λογική σε αυτή τη μανούβρα είναι ότι η “απλή” δημοσιογραφία, ξεκάθαρα, δεν σχετίζεται με τέτοιες πρακτικές και άρα δεν δύναται να επηρεαστεί από την έκβαση της υπόθεσης Ασάνζ. Το επόμενο λογικό βήμα, που ακόμη δεν έχει γίνει, είναι η εύρεση του τρόπου που θα συνδέσει τις αποκαλύψεις του Ασάνζ με την κατηγορία της κατασκοπίας. Αυτά όμως μπορείτε να τα διαβάσετε και αλλού.
Εγώ θέλω να σταθώ σε αυτό που μπορούμε να αποκομίσουμε τώρα. Ίσως ο Ασάνζ να μην είναι πια ο άνθρωπος που ήταν πριν από δέκα χρόνια. Πολλά μπορούν να συμβούν αν βρεθείς εγκλωβισμένος σε ένα οίκημα για μια εξαετία. Δεν γνωρίζουμε τι έχει συμβεί σχετικά με τις κατηγορίες για βιασμό που του είχαν απαγγελθεί στη Σουηδία. Δεν γνωρίζουμε αν αυτές οι κατηγορίες που η Σουηδία απέσυρε αργότερα (όχι για λόγους ουσίας αλλά τυπικά) έχουν κάποια βάση αλήθειας. Δεν γνωρίζουμε αν η εμπλοκή του με τις διαρροές από την ηλεκτρονική αλληλογραφία της Χίλαρι Κλίντον σχετίζεται με τη Ρωσία. Γνωρίζουμε όμως ότι αφ’ ης στιγμής ο Ασάνζ διέρρευσε τις πληροφορίες που διέρρευσε (the Collateral Murder video, the Afghanistan war logs, the Iraq war logs) ήξερε πολύ καλά ότι δεν υπήρχε επιστροφή. Ήξερε πολύ καλά ότι δεν θα γινόταν κάποια στιγμή να επιστρέψει στα εγκόσμια ως “απλός” δημοσιογράφος που μάχεται για την αλήθεια μέσα σε ένα παιχνίδι με συγκεκριμένους κανόνες και αυστηρά ελεγχόμενες ζώνες παραμόρφωσης. Ο Ασάνζ είχε βγει έξω από τον κύκλο. Από τη στιγμή που διέρρευσε τις συγκεκριμένες πληροφορίες, ο Ασάνζ είχε περάσει το σημείο της μη επιστροφής, και αυτό τελικά είναι το πιο σημαντικό στη φάση που βρισκόμαστε τώρα. Ο Ασάνζ από τη στιγμή εκείνη, όσο αφελής ή ρομαντικός ή βυθισμένος σε κάποιο εγωκεντρικό τριπάκι ακτιβιστικής δόξας κι αν ήταν, γνώριζε ότι η αμερικάνικη κυβέρνηση δεν θα τον άφηνε σε χλωρό κλαρί. Ακόμη δηλαδή κι αν τα κίνητρα του ήταν ποταπά, η δημοσιοποίηση των συγκεκριμένων πληροφοριών και μόνο, προσδίδει στον Ασάνζ μια αναφαίρετη πίστωση αξίας που σημαίνει ότι σε εκείνη τη στιγμή της ζωής του κοίταξε πέρα και πάνω από τη συνήθη υποταγή των περισσοτέρων από εμάς στην όχι και τόσο παράλογη λογική τού «δεν μπορώ να αλλάξω τίποτα σε αυτό τον κόσμο». Η κίνηση αυτή τού Ασάνζ, ακόμη κι αν αργότερα μετάνιωσε γι’ αυτό, και προσπάθησε να εξιλεωθεί ποικιλοτρόπως (δεν γνωρίζουμε, για παράδειγμα, αν η διαρροή της αλληλογραφίας Κλίντον που επηρέασε την εκλογή Τραμπ συνιστούσε απόπειρα για ένα άτυπο quid pro quo προς τον ίδιο τον Τραμπ) δεν παύει να σημαίνει ότι ανέλαβε τεράστιο ρίσκο, και επέδειξε πάθος και προσήλωση προς την αποκάλυψη της αλήθειας.
«Φέρτε μου το κεφάλι του Αλφρέντο Γκαρσία» είναι ο τίτλος της ταινίας του Σαμ Πέκινπα από όπου έκλεψα τον τίτλο μου. Στην ταινία, ο Αλφρέντο Γκαρσία είναι νεκρός από το πρώτο καρέ της και το παιχνίδι κρίνεται από την πορεία των ταπεινών και από κάθε άποψη τελειωμένων ηρώων της σε σχέση με αυτό το κεφάλι που, ενώ σαπίζει, πετιέται από εδώ και από εκεί, καθορίζοντας τις μοίρες τους. Κάπως όπως και στην περίπτωση Τζούλιαν Ασάνζ.
