Μεγάλη γκάφα έκανε το πράσινο κόμμα του Καναδά. Πρόκειται για επεξεργασία φωτογραφίας της αρχηγού του Elizabeth May, ώστε να δείχνει ότι χρησιμοποίησε πλαστικό ποτήρι πολλών χρήσεων που έφερε το λογότυπο του κόμματος, με μεταλλικό καλαμάκι, αντί για το χάρτινο μιας χρήσης που χρησιμοποιούσε τη στιγμή που φωτογραφήθηκε. Σε περίοδο που η κυβέρνηση της χώρας έχει δεσμευτεί στην απαγόρευση των σκευών μιας χρήσης, η κυρία May ένιωσε άβολα και κατέφυγε σε άστοχες και μη πειστικές δικαιολογίες, όπως ότι το χάρτινο ποτήρι μπορεί να κομποστοποιηθεί και ότι δεν γνώριζε για την αλλοίωση της φωτογραφίας. Άκομψο το κουτό ψέμα όταν αποκαλύπτεται. Στη θέση της May, δεν θα ένιωθα ότι έπρεπε να απολογηθώ αν με έπιαναν με καφέ ή αναψυκτικό σε ποτήρι μιας χρήσης, έστω κι αν ήμουν αρχηγός Πράσινου Κόμματος. Θα ήμουν ειλικρινής, θα υποστήριζα τη θέση μου και την καθημερινότητά μου, ότι ο τρόπος που έχει οργανωθεί η ζωή μου με των υπολοίπων με δυσκολεύει να ζω την κάθε στιγμή σύμφωνα με τις αρχές μου. Ειλικρινές μήνυμα. Δεν είναι δυνατόν κάθε φορά που έχω ανάγκη να πιώ έναν καφέ να έχω μαζί ποτήρι πολλών χρήσεων, ούτε να τρέξω να αγοράσω κούπα.

Τουλάχιστον η κυρία May δεν χρησιμοποίησε πλαστικό καλαμάκι. Πάλι καλά.

Έχει ενδιαφέρον το περιστατικό. Είναι ενδεικτικό του απλουστευτικού τρόπου με τον οποίο προσλαμβάνουμε και τοποθετούμαστε σε σημαντικά ζητήματα. Εκπτωτικά, με αρνητική ή θετική σήμανση, δίπολα όπου απαξιώνεται ο ενδιάμεσος χώρος με τις πολλές και σύνθετες όψεις των ζητημάτων, εκεί που θα βρεθεί, με το ράβε ξήλωνε, ο συμβιβασμός για τη λύση ώστε να προχωρήσουμε παρά κάτω.

Το ίδιο ισχύει και με την κλιματική αλλαγή την οποία προσεγγίζουμε πλέον όπως πόλεμο μεταξύ αρνητών και όσων αποδέχονται την πραγματικότητά της. Σε κείμενο στη σελίδα των απόψεων των Times της Νέας Υόρκης, ο Roy Scranton επισημαίνει ότι η κλιματική αλλαγή δεν έχει να κάνει με πόλεμο καθώς δεν υπάρχει σαφής εχθρός ώστε να κινητοποιηθούμε εναντίον και έτσι δεν υπάρχει έναυσμα για μίσος όπως εκείνο που ξεσήκωσε τους Αμερικανούς ενάντια στην Ιαπωνία στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Για μένα, η κλιματική αλλαγή είναι ακούσια επίπτωση της ανθρώπινης πορείας. Από την εκκαμίνευση των μετάλλων στο αρχαίο Λαύριο από τ’ ανδράποδα του Χρυσού Αιώνα, και πιο παλιά. Όταν ωρίμασαν οι τεχνολογικές μας δυνατότητες είδαμε το αρνητικό αποτέλεσμα της πορείας αυτής στην ατμόσφαιρα.

Σφάλμα λοιπόν η προσπάθεια ευαισθητοποίησης του πληθυσμού μέσω της επικοινωνιακής εκστρατείας με τη Greta Thunberg. Η κλιματική αλλαγή προσλαμβάνεται ως πόλεμος και ο τρόπος που επιχειρείται να γίνει αντιληπτός αυτός ο πόλεμος, κυρίως από τα παιδιά, είναι ως αντιπαράθεση του καλού με το κακό. Ιστορία της Marvel με επιστράτευση αγαθών ηρώων εναντίον villains που επιθυμούν να καταστρέψουν τον πλανήτη. Παιδιά στην πρώτη γραμμή και αρχηγός τους παιδί με υπερδυνάμεις, ανάμεσα στις οποίες και η ικανότητά να βλέπει τα μόρια του διοξειδίου του άνθρακα που συσσωρεύονται στην ατμόσφαιρα.

Ο Αλέξανδρος Ζωγραφάκης έγραψε ότι το μήνυμα της Thunberg είναι σε μεγάλο βαθμό η ίδια. Δυστυχώς γι’ αυτό. Και αυτό το δυστυχώς έχει πολλές συνιστώσες. Η συζήτηση για τη Thunberg αποσπά την προσοχή από το ουσιαστικό πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής. Η προσέγγιση που υπαινίσσεται η Thunberg βασίζεται σε υπεραπλούστευση, τεχνική και πολιτική, του ζητήματος. Είναι παραπλανητική, καθώς παρακάμπτοντας την πολυπλοκότητα δίνει την εντύπωση – σε αντίθεση με τα λόγια της – ότι οι τεχνικές λύσεις υπάρχουν στο σύνολό τους ή – έστω – θα είναι σύντομα διαθέσιμες και εφαρμοστέες. Αυτοί που εμποδίζουν είναι οι κακοί πολιτικοί και ηγέτες που σφυρίζουν αδιάφορα. Επίσης, η Thunberg προπαγανδίζει πολεμική αντιπαράθεση, εμφυτεύοντας σπέρμα και σπίθα μίσους σε νέες συνειδήσεις.

Γεννημένη και γαλουχημένη σε χώρα με το δεδομένο βιοτικό επίπεδο και το προσδόκιμο ζωής αποτελεί κι αυτή μέρος του προβλήματος και της συλλογικής ευθύνης. Συνιστά έναν εξαιρετικά τυχερό βρόγχο σε ένα σύνθετο δίχτυ που πλέκεται γενιές τώρα. Μπλεγμένα στο δίχτυ όλα τα καλά, όλα τα μεγάλα λάθη και κακά, αγαθές και πονηρές προθέσεις κι έργα, υπεύθυνοι ανεύθυνα κι ανεύθυνοι υπεύθυνα. Όλοι μαζί. Μέρος της συλλογικής ευθύνης πέφτει και στα παιδιά του αναπτυσσόμενου κόσμου που δικαίως ζητούν περισσότερη ανάπτυξη.

Ναι, Γκρέτα, γι’ αυτό ονειρεύονται να έρθουν στη Σουηδία. Για more economic growth. Αυτά να δεις κλεμμένα όνειρα. How dare they?

Είναι εκφυλισμός της σκέψης όταν τα σημαντικά ζήτημα διακρίνονται αχρωματικά, σε άσπρο μαύρο, και η σκέψη βαυκαλίζεται ότι διακρίνει ξεκάθαρα. Πρακτικά δεν βοηθιέται – καθόλου – η εξεύρεση λύσεων. Μακροπρόθεσμα θα γεννηθούν σταυροφορίες που πιθανότατα θα δώσουν απάντηση, σύμφωνα με τα λόγια του Ζωγραφάκη, όχι με περισσότερο διαφωτισμό αλλά με συσκότιση. Εδώ θα διαφωνήσω μαζί του. Η συσκότιση δεν θα είναι ανακουφιστική.

Φανερός ο εκφυλισμός στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ίσως και τον προκάλεσαν – δεν με ενδιαφέρει αυτό. Αυτό που ενδιαφέρει είναι ότι όλοι απαιτούν να ακουστούν έχοντας φαιά ουσία που τρέφεται σε φαύλο κύκλο από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Σε κάθε κύκλο έκπτωση του επιχειρήματος. Ας μην εκπλήσσει λοιπόν το κοσκίνισμα, ο διαχωρισμός, η πόλωση και η αστοχία.

Δεν απαξιώνω τα μέσα κοινωνικής δικτύωση. Υπάρχουν ζητήματα ξεκάθαρα, όπως η πρόσφατη απόφαση μετονομασίας σταθμών του αθηναϊκού μετρό που προκάλεσε δίκαιη και πετυχημένη αντίδραση. Αλλά κάθε ζήτημα με το δικό του βαθμό πολυπλοκότητας που δεν χωρά πάντα στο δισδιάστατο προκρούστειο τοίχο ενός Facebook. Αναγκαία προηγουμένως η επένδυση σε φαιά ουσία και σε υπομονή που δεν θα βρεθούν στον εδώ και τώρα παρορμητικό σχολιασμό των ΜΚΔ.

Πρόσφατα το ζήτημα του νερού και τα πρόσθετα πάθη που ξύπνησε – στιγμιαία –  η δήλωση του Μπάμπη Παπαδημητρίου, ότι το νερό είναι απαράδεκτα φτηνό. Ξεσηκώθηκαν αντιδράσεις που γείωσαν σε ταμπού – σε how dare you! – οποιαδήποτε δημόσια συζήτηση βάσης. Ένα τεχνικό στη βάση του ζήτημα στην οποία κάθεται βαρύνουσα η πολιτική διάσταση. Απαραίτητη λοιπόν η συζήτηση.

Ο Παπαδημητρίου θα έχει δικές του πολιτικές θέσεις αναφορικά με το νερό, αναμενόμενο. Δεν πρόκειται μόνο για να του κόψουμε το βήχα, κάπου βασίζεται αυτός. Η συζήτηση για το κόστος του νερού δεν είναι απλά απαραίτητη, το απαιτεί και η περίφημη Οδηγία-Πλαίσιο για τα Νερά του 2000 και η ελληνική νομοθεσία, μέσω της οποίας έγινε η εναρμόνισή της, καθώς προβλέπεται ανάκτηση κόστους για τις υπηρεσίες ύδατος, με βάση μάλιστα την αρχή του «ο ρυπαίνων πληρώνει».

Η έννοια της οικονομικής αξίας των φυσικών πόρων ενσωματώθηκε στην Ατζέντα 21, τη Διακήρυξη του Ρίο για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη το 1992, έχοντας προηγηθεί σύσταση της Διάσκεψης του Δουβλίνου για ολοκληρωμένη διαχείριση των υδάτων, η οποία ενσωματώνει την αξία του νερού σε κάθε χρήση και εισάγει την αρχή της διατίμησής του. Μερικά χρόνια αργότερα η Οδηγία για τα νερά ήρθε να διορθώσει τα λάθη της τραγικής Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, με εκείνα τα κίνητρα σε αγρότες ν’ αγοράζουν νερό σε επιδοτούμενες τιμές και να το σπαταλούν σε υδροβόρες καλλιέργειες και την ενθάρρυνση σε μεγαλεπήβολα έργα εκτροπών.

Αναγκαία λοιπόν η συζήτηση και ο συνυπολογισμός, μαζί με την οικονομική αξία του νερού, της περιβαλλοντικής και της κοινωνικής του αξίας. Ζούμε στη νότια Ευρώπη, σε μια άνυδρη στο σύνολό της χώρα και κάτω από το όριο σε ορισμένες περιοχές. Κακά τα ταμπού σε συζητήσεις. Γιατί όταν σκάσει θα μας βρει απροετοίμαστους.

Νισάφι πια με το να εθελοτυφλούμε, με την αναγωγή κάθε δημόσιας συζήτησης σε παραμύθι μεταξύ κακών και καλών, όταν θα πρέπει να εστιάζουμε στη με σύνεση οργάνωση συμφερόντων μπροστά σε άλλα συμφέροντα, από παλιά οργανωμένα. Για να χορέψει η ΤΙΝΑ το ταγκό του αδιεξόδου χρειάζονται δύο. Τους κακούς νεοφιλελεύθερους που θέλουν να τα ξεπουλήσουν όλα στο κέρδος και την αναίσθητη νοικοκυρά που καθαρίζει μια κουτσουλιά περιστεριού με το λάστιχο, ξοδεύοντας το Μόρνο.