Στις 3 και 4 Οκτωβρίου, στη Θεσσαλονίκη, στο ΚΕΔΕΑ του ΑΠΘ, έλαβε χώρα διημερίδα με τίτλο «Καρκίνος του Μαστού: Άλματα ζωής μέσα από διαλόγους». Η διημερίδα διοργανώθηκε από τον Σύλλογο Γυναικών με Καρκίνο Μαστού Ν. Θεσσαλονίκης «Άλμα Ζωής». Αντιγράφω από τη σελίδα του συλλόγου: « Ο Σύλλογος “Άλμα Ζωής” είναι συνεχιστής των Προγραμμάτων του Πανελλήνιου Συλλόγου “Άλμα Ζωής”. Το επιστημονικό του έργο σχεδιάζεται από τους ειδικούς επαγγελματίες ψυχικής υγείας του Συλλόγου, εγκρίνεται από Επιστημονική Επιτροπή αποτελούμενη από 15 έγκριτους επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων και εποπτεύεται από τον Πανελλήνιο Σύλλογο «Άλμα Ζωής». Επισυνάπτω το λινκ με την επιστημονική επιτροπή που απαρτίζεται σχεδόν εξ ολοκλήρου από γιατρούς που βρίσκονται σε καίριες θέσεις σε δημόσια όσο και ιδιωτικά νοσοκομεία (εδώ). Όλα αυτά τα γράφω ως εισαγωγή στο κυρίως έργο που είναι η εμφάνιση στη διημερίδα τού Πατέρα Φιλόθεου Φάρου. Αρχικά, έπεσα πάνω στην ανάρτηση της κυρίας Κόθρα (λινκ), που αποτελεί κοινοποίηση της ανάρτησης της κυρίας Καβουριάρη (λινκ). Η κοινοποίηση της κυρίας Κόθρα ήταν που τράβηξε την προσοχή μου καθότι έχει συγκεντρώσει πάνω από 9 χιλιάδες λάικ και πάνω από 3 χιλιάδες κοινοποιήσεις. Προς τι όμως τόσο ενδιαφέρον; Παραθέτω το κείμενο μερικών μόνο γραμμών που τελικά κοινοποιήθηκε από την ομιλία. Μιλάει ο Πατέρας Φιλόθεος Φάρος:
«Είμαι 89. Η ζωή μου έχει τελειώσει. Θα ζήσω 1,2,3 χρόνια ακόμη.Το δεύτερο μισό της ζωής ήταν πιο σημαντικό. Κανείς δεν με είπε χαρισματικό στο πρώτο μισό. Με λένε τώρα. Υπάρχει μια αντίληψη ότι η νεότητα είναι σημαντική για τον άνθρωπο και κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν για να επανέλθουμε σε αυτήν. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ανοησία να θέλουμε να μοιάσουμε στην εποχή που ήμασταν ανώριμοι. Στο δεύτερο μισό της ζωής αποκτούμε χαρίσματα εσωτερικά, ψυχικά που είναι πολύ σημαντικότερα από αυτά της νεότητας.
Έχω κι εγώ καρκίνο. Τα τελευταία 6-7 χρόνια έχω καρκίνο του προστάτη. Ξέρω ότι δεν θα πεθάνω από αυτό.
Ο καρκίνος μάλλον μ έχει ξεχάσει.
Στον ψυχολόγο που πήγα είπα πως νομίζω ότι οφείλεται σε μια απώλεια. Με κοίταξε σα να με πέρασε για βλάκα.
Τα συναισθήματα που δεν εκφράστηκαν αποθηκεύονται στο σώμα. Έχουμε ψυχοσωματικές αρρώστιες γιατί είμαστε ψυχοσωματικοί.
Η αιτία του καρκίνου οφείλεται σε μια απώλεια. Το ξέρουμε από τον Ιπποκράτη. Ένας άνθρωπος θα νοσήσει επειδή είναι εχέμυθος, εσωστρεφής, πολύ κτητικός, έχει πολύ μεγάλη ανάγκη για έλεγχο, φόβο μην χάσει, μην χάσει ό,τι κατέχει.
Όσοι δεν αφήνουν να εκδηλωθεί η θλίψη για μια απώλεια απειλούνται πολύ σοβαρά.
Το υγιές πένθος αποκλιμακώνεται. Ένα πένθος δεν τελειώνει και δεν μπορεί να τελειώσει ποτέ. Μπορεί όμως να είναι υγιές, όχι παθολογικό.
Πρέπει να μιλήσετε πολύ σε ανθρώπους που σας ακούν με τα σωθικά τους».
Το κείμενο αυτό συνοδεύεται και από τον υπότιτλο «Σημειώσεις από την ομιλία του στη Διημερίδα με αφορμή την επικείμενη Ημέρα κατά του Καρκίνου του Μαστού (25 Οκτωβρίου) που διοργάνωσε το Άλμα Ζωής στο Αριστοτέλειο, Θεσσαλονίκη».
Έχουμε συνηθίσει ίσως να ακούμε και να διαβάζουμε για το ακανθώδες θέμα του μαθήματος των θρησκευτικών στα σχολεία, που αποτελεί μέρος της όλης συζήτησης για τον διαχωρισμό κράτους εκκλησίας. Συζήτησης που συνήθως παραπέμπει στον τομέα της παιδείας εις βάρος άλλων εκφάνσεων του κράτους, όπως του τομέα της υγείας. Όπως ίσως θα παρατηρήσατε από αυτά που έχω ήδη παραθέσει, η παρουσία κληρικών και θρησκείας παραμένει έντονη και στον τομέα της υγείας. Αλλά για να προλάβω αντιρρήσεις ας ξεκαθαρίσω τη θέση μου. Δεν το βρίσκω ανάρμοστο, ή κατά κάποιο τρόπο προβληματικό, να κάνει την εμφάνισή της η θρησκεία, μέσω της εκκλησίας, μέσω ενός κληρικού, σε μια ημερίδα με σκοπό την (ψυχολογική) υποστήριξη καρκινοπαθών. Θα το θεωρούσα λοιπόν απολύτως δόκιμο να εμφανιστεί ο Πατήρ Φιλόθεος Φάρος στην ημερίδα και να πει ότι με την πίστη στον Θεό μπορούν να θεραπευτούν τα πάντα, ακόμα και ο καρκίνος. Αυτό θα ήταν συνεπές με έναν άνθρωπο της πίστης, με έναν Χριστιανό. Και εξ όσων γνωρίζω δεν απαγορεύεται να πιστεύεις σε οτιδήποτε επιθυμείς, ακόμη και ότι μπορείς να θεραπευτείς από τον καρκίνο με τη δύναμη της πίστης. Ο Θεός εξάλλου δεν έχει να κάνει με λογική και επιστήμη. Το πρόβλημα (μου) ξεκινάει από αλλού: όταν εμφανίζεται με τον μανδύα του Χριστιανού (και με ράσα) κάποιος, στην περίπτωση μας ο Πατέρας Φιλόθεος Φάρος, και επιδίδεται όχι μόνο σε μια παράθεση αιτιολογίας του καρκίνου αλλά και στην υπονόμευση των λειτουργών του κλάδου υγείας. Αυτό είναι πέρα ως πέρα προσβλητικό αλλά και επικίνδυνο. Προσβλητικό για την πίστη, ως έννοια, και βλάσφημο απέναντι στον Θεό που η δύναμή του εξισώνεται με ψευδεπίγραφες επιστημονικές αιτιάσεις, αλλά και επικίνδυνο γιατί υπονομεύονται λειτουργοί υγείας στα μάτια μιας ευπαθούς ομάδας. Γιατί εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με μια περίπτωση που πιστεύει κάποιος στον Θεό και τη δύναμή του αλλά στεκόμαστε απέναντι στα λεγόμενα του «σοφού» γέροντα που εμφανίζεται στα 90 του χρόνια με απαντήσεις για το τι προξενεί τον καρκίνο. Ο Πατέρας Φιλόθεος Φάρος, με το πλούσιο βιογραφικό, θα πρέπει να αποφασίσει πού κατοικοεδρεύει. Είναι Χριστιανός και πιστός; Είναι λειτουργός της υγείας; Ψυχοθεραπευτής; Τι είναι; Θα πρέπει να διαλέξει: ασπάζεται τον Θεό ή τη λογική και την επιστήμη; Γιατί το ένα αντίκειται στο άλλο και αυτό είναι κάτι που θα έπρεπε να το γνωρίζει καλύτερα από μένα.
Άρα, μέσα στο πλαίσιο συστηματικής προσπάθειας διαχωρισμού κράτους και εκκλησίας, όταν το βάρος πέφτει διαρκώς στα του χώρου της παιδείας, αυτός που παραμελείται δεν είναι άλλος από τον χώρο της υγείας. Η επιστημονική επιτροπή του Συλλόγου Άλμα Ζωής είναι άραγε σύμφωνη με τα λεγόμενα του Πατέρα Φιλόθεου Φάρου; Κάποια μέλη της δηλαδή τον παρακολούθησαν και τον χειροκρότησαν; Επιτρέψτε μου να επιστρέψω λίγο σε αυτές τις κουβέντες του Πατέρα Φιλόθεου. Προσέξτε πόσο αριστοτεχνικά εδραιώνει συνάφεια και κερδίζει την αμέριστη προσοχή του κοινού του, εκβιάζοντας την ταύτιση, με το να υπογραμμίζει ότι είναι και ο ίδιος καρκινοπαθής. «Έχω κι εγώ καρκίνο. Τα τελευταία 6-7 χρόνια έχω καρκίνο του προστάτη. Ξέρω ότι δεν θα πεθάνω από αυτό. Ο καρκίνος μάλλον μ’ έχει ξεχάσει». Καταρχάς, με το που θα δηλώσει ένας καρκινοπαθής σε καρκινοπαθείς ότι ο ίδιος είχε καρκίνο αλλά θεραπεύτηκε, αυτομάτως, ενδύεται τον μανδύα αυτού που πάλεψε με τον θάνατο και βγήκε νικητής. Το κοινό αρέσκεται σε αδόκιμες γενικεύσεις γιατί το κοινό αρέσκεται να βαυκαλίζεται με το χονδρεμπόριο ελπίδας. Ανοίγει παρένθεση. Όταν λέω «κοινό» δεν εξαιρώ τον εαυτό μου από αυτή την ομάδα. Όλοι, ανά πάσα στιγμή, είμαστε επιρρεπείς στο χονδρεμπόριο ελπίδας. Κλείνει παρένθεση. Όσο εντυπωσιακό λοιπόν κι αν παραμένει το γεγονός ότι κάποιος θεραπεύτηκε από καρκίνο, ή ότι δείχνει να τον έχει ξεπεράσει, άλλο τόσο εντυπωσιακό είναι και το γεγονός ότι λίγα πράγματα μπορούμε εμείς, ως θεατές αυτού του γεγονότος, να εκμαιεύσουμε για τις δικές μας περιπτώσεις ως νοσούντων ή ως δυνητικά νοσούντων. Η κάθε περίπτωση καρκινοπαθή είναι μια σχεδόν μοναδική περίπτωση που δεν ευνοεί τις γενικεύσεις. Δηλώνει λοιπόν ο Πατέρας Φιλόθεος ότι ξέρει ότι δεν θα πεθάνει από καρκίνο γιατί ο καρκίνος τον έχει ξεχάσει. Δεν αναφέρει κάποια θεραπεία στην οποία υποβλήθηκε (ή τουλάχιστον η ανάρτηση δεν την αναφέρει) αλλά δηλώνει ευθαρσώς ότι τον έχει ξεχάσει ο καρκίνος. Ο καρκίνος ανθρωπομορφίζεται και έρχεται στα μέτρα μας. Γιατί και ο καρκίνος έχει καπρίτσια: θα σε ξεχάσει, θα σε θυμηθεί, θα σου κάνει κόνξες… Και μετά αναφέρει αυτό το «[σ]τον ψυχολόγο που πήγα είπα πως νομίζω ότι οφείλεται σε μια απώλεια. Με κοίταξε σα να με πέρασε για βλάκα». Προσέξτε πώς διακωμωδείται και υπονομεύεται αυτοστιγμεί ο αρμόδιος λειτουργός του κλάδου υγείας απέναντι στον αρμόδιο λειτουργό του κλάδου θρησκείας. Είναι σα να λέει στο κοινό του ο Πατέρας Φιλόθεος, «ο αφελής ψυχολόγος με πέρασε για βλάκα γιατί εκείνος δεν ξέρει ότι ο καρκίνος που οφείλεται σε μια απώλεια με έχει πια ξεχάσει», και σχεδόν νιώθεις τα κεφάλια που νεύουν καταφατικά σα να έχει διανοιχθεί μια δίοδος και να έχει επιτευχθεί μια υπερβατική σύζευξη με κάποιο μεταφυσικό χώρο, στον οποίο, επιτέλους, κάποιος μιλάει απλά και κατανοητά στην ψυχή μας. Γιατί κι εμείς, βρε αδερφέ, νιώθουμε ότι δεν κάνει να τα κρατάμε μέσα μας όλα αυτά. Γιατί «[έ]νας άνθρωπος θα νοσήσει επειδή είναι εχέμυθος, εσωστρεφής, πολύ κτητικός, έχει πολύ μεγάλη ανάγκη για έλεγχο, φόβο μην χάσει, μην χάσει ό,τι κατέχει». Στο τέλος, ο Πατέρας Φιλόθεος μάς προτρέπει να αναζητήσουμε βοήθεια από κάποιον που μας ακούει με τα σωθικά του. Με το συκώτι, το πάγκρεας, τους λεμφαδένες, τα έντερα, τον προστάτη; Πέρα από το αστείο, τα σωθικά, εδώ, διαβάζονται ως μομφή στην επιστήμη και τη λογική. Η αναζήτηση, μας λέει ο Πατέρας Φιλόθεος, της προσοχής αυτών που ακούν με τη λογική είναι εις μάτην. Αυτό που χρειάζεστε είναι τα ώτα της πίστης, τα σωθικά, που εδώ ταυτίζονται με το α-λογο του σώματος ως όργανο του Θεού που έχει το αλάθητο μόνο όταν ακολουθεί την πίστη. Και όχι όταν ακολουθεί τη λογική.
Ο Πατέρας Φιλόθεος Φάρος επέλεξε το κοινό του σωστά. Άνθρωποι που νοσούν ή αναρρώνουν ή άνθρωποι που συγγενικά πρόσωπά τους νοσούν, στοχοποιήθηκαν, υπό την αιγίδα της επιστημονικής επιτροπής που προσδίδει κύρος στον σύλλογο Άλμα Ζωής, για να ακούσουν τις αιτιολογίες ενός ενενηντάχρονου που γνωρίζει ότι ο καρκίνος οφείλεται σε μια απώλεια. Συμπεριφερθείτε πιο έξυπνα. Πιστέψτε στον Θεό και ακολουθήστε και την επιστήμη. Μπορεί να είναι αντιαθλητικό (unsportsmanlike) αλλά το κάνει και ο Πατέρας Φιλόθεος Φάρος, κι ας το λησμονεί πού και πού.
Επισυνάπτω λινκ για όποιον ενδιαφέρεται για μια σύντομη ματιά στην επιστημονική θεώρηση του θέματος.
