Πολλά τα ζητήματα με τη νοοτροπία και τις αντιλήψεις των σύγχρονων Ελλήνων. Όμως είναι άστοχο να πιστέψουμε ότι το κλειδί για την κατανόησή τους βρίσκεται στην έρευνα του Pew Research Center. Γνώμη μου, οι Έλληνες που συμμετείχαν απάντησαν πρωτίστως με βάση την ελληνική ταυτότητα την οποία πιστεύουν ότι τους χαρακτηρίζει (ή επιθυμούν να του χαρακτηρίσει) και δευτερευόντως με γνώμονα την ουσία του ερωτήματος (το αν υπάρχει Θεός για παράδειγμα). Το συμπέρασμα της έρευνας ερμηνεύεται εύκολα μέσω απλουστευτικής προσέγγισης, αυτής του συντηρητικού ενάντια στο προοδευτικό. Χαρακτηριστικά, δίνεται έμφαση στο γεγονός ότι το 31% των Ελλήνων θα αποδεχόταν Μουσουλμάνο ως μέλος της οικογένειάς τους (και το 35% Εβραίο) σε αντιπαράθεση με τους Γερμανούς εκ των οποίων το 55% θα αποδεχόταν Μουσουλμάνο ως μέλος της οικογένειας. Η επιδερμική ερμηνεία αποκαλύπτει συντηρητισμό στην ελληνική κοινωνία όταν το ζητούμενο για τους συμμετέχοντες στην έρευνα (με τον τρόπο που είχαν τεθεί τα ερωτήματα) ήταν η ταυτότητα (Taken together, these and other questions about national identity, religious minorities and cultural superiority would seem to indicate a European divide…)
Το γράφω αυτό έχοντας γνώση ότι οι δραστικές δημογραφικές ανατροπές σε μεγάλο μέρος του κέντρου της Αθήνας, ιδιαίτερα μετά την προσφυγική κρίση, έχουν αντιμετωπισθεί με ιδιαίτερη ανοχή από Έλληνες που κατοικούν σε αυτές τις γειτονιές, κάτι που δεν πιστεύω ότι θα συνέβαινε κάτω από ανάλογες συνθήκες (εκ των πραγμάτων) υποβάθμισης στη Γερμανία. Ας θυμηθούμε τα περιστατικά καταγγελιών για σεξουαλική παρενόχληση από αλλοδαπούς στην Κολωνία στον υπαίθριο εορτασμό της παραμονής της Πρωτοχρονιάς με θύματα Γερμανίδες, τα οποία άγγιξαν την υστερία. Και τις εισόδους πολυκατοικιών που άνοιγαν στα πέριξ της πλατείας Βικτωρίας για να βρουν καταφύγιο οι χιλιάδες μετανάστες με τις φθινοπωρινές νεροποντές του 2015.
Είναι ιδιαίτερα λυπηρό και οξύμωρο σε καιρούς που ζητήματα ταυτότητας και του σεβασμού της θεωρούνται ουσιαστικά στη συζήτηση για το αν μια κοινωνία είναι προοδευτική και ανοικτή, να απαξιώνεται η αίσθηση περηφάνιας που απορρέει από την εθνική ταυτότητα και να δίνεται βορά σε φτηνό χλευασμό και απαξίωση. Είναι επίσης επικίνδυνο. Οι αρνητικές συνέπειες είναι φανερές στην παγκόσμια πλέον στροφή προς την ακροδεξιά.
Δεν υποστηρίζω ότι η Ελλάδα είναι ανοικτή και προοδευτική κοινωνία. Υποστηρίζω ότι το υγιές αλλά δύσκολο ζητούμενο για τον προοδευτισμό είναι στην όποια θετική εικόνα αυτοπροβάλλει η εθνική ταυτότητα να συνυπάρχουν και να δένουν εξίσου θετικά και άλλες ταυτότητες (σεξουαλικών μειονοτήτων για παράδειγμα). Όχι να γίνεται απαξίωση της πρώτης ως συντηρητικής ώστε να διαγραφεί για να δώσει χώρο στις δεύτερες.
