Δεν θα μας σώσει ένα αποκούμπι, αλλά ένα αντετοκούμπι (γνωμικό του συγγραφέα)
Ήταν φυσικό η παγκόσμια παρ΄ολίγον κρίση, που «εξειδικεύτηκε» στις παρυφές της Ευρώπης σε μερικά κράτη είτε τραπεζικής αστάθειας είτε βαθύτερων αιτίων, να προκαλέσει, σε ευαίσθητες (έως πανικόβλητες) κοινωνίες μια αναζήτηση νέων η αναμασημένων προτύπων ώστε η Εργασία να είναι σταθερή, οι Κυβερνήσεις λιγότερο υπεύθυνες και το Εμπόριο διαφορετικό. Οι θεωρίες έδωσαν και πήραν. Δεν ήταν εξάλλου πρώτη φορά, αλλά ας μη το παρατραβήξουμε δια του ιστορισμού.
Αναπτύχθηκε λοιπόν μια παραδοσιακή ιδέα, αρκετά γνωστή και ενίοτε πετυχημένη, για τη διοίκηση και την φύση της Εργασίας, ως μοντέλου μακριά από τον βαρύ καπιταλισμό ή τον βαρύτατο σοσιαλισμό. Ήταν η επιστροφή του Συνεταιρισμού, της Κοοπερατίβας, ήτοι μιας ένωσης προσώπων που συνεργάζονται εθελουσίως για την αμοιβαία κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική τους προκοπή. Σήμερα, το λέμε «κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία».
Αυτό το co-op γνώρισε τις πρώτες δόξες του από την προβιομηχανική περίοδο, όχι φυσικά στην μορφή που εφευρέθηκε πάλι στις μέρες μας. Μερικοί διακρίνουν στις Συντεχνίες, στις κοινές καλλιέργειες και σε μεσαιωνικούς θεσμούς την απαρχή του, αν και θα θεωρούσα καλύτερη ιδέα τον συνεργατισμό που αναπτύχθηκε στα πολυμερή, πολύμορφα και τεράστια ψηφιακά παιχνίδια που ξεπετάχτηκαν στον νέο αιώνα, όπου νέοι από διάφορες χώρες, με ψευδώνυμα, δημιουργούσαν ομάδες για να αντιμετωπίσουν φρικτά σενάρια, περίπου άλυτα, όπως το Warcraft και πλείστα όσα.
Στοιχεία από τέτοιες πρωτοβουλίες «εργασιακού ρεφενέ», άρχισαν να πυκνώνουν εδώ και τριάντα ίσως χρόνια, αλλά σε σποραδικό, σχεδόν τυχαίο στυλ, μαζί με άλλα εναλλακτικά θεωρήματα, όπως της αποανάπτυξης. Ωστόσο, αν οι μεγάλες χώρες ή οι συσσωματώσεις τους, παρέμεναν εν πολλοίς οπαδοί της τραπεζικής Διάσωσης, οι χώρες του τρίτου κόσμου δεν είχαν καν το κουράγιο να φυτέψουν λεφτά στο άγονο λεφτοχώραφό τους.
Και ξεπήδησε, από τα Ηνωμένα Έθνη, το πρώτο αρκτικόλεξο: ήταν το UNTFSSE, το United Nations Task Force on the Social and Solidarity Economy. Είχε οριστεί και ο ρόλος της : Ιnter-Agency. Στην ουσία έγινε λειτουργικό περί το 2010. Αμέσως θεωρήθηκε ενδιαφέρον από την ILO (international Labour Organization). Αυτά, στο πλαίσιο της Agenta 2030, μιας πρωτοβουλίας που σκοπεύει να βρει λυσάρι για να αντιμετωπιστεί η (συνήθως ανέμπνευστη) Ανάπτυξη.
Η ILO χρησιμοποίησε την μέθοδο Collective Brain και ξεκίνησε, από το Τορίνο του 2010 μια σειρά συνάξεων των ενδιαφερομένων χωρών που συνεχίζεται.Μετά την Ιταλία, σειρά είχαν ο Καναδάς, το Μαρόκο η Βραζιλία, η Νότια Αφρική, το Μεξικό, η Κοσταρίκα, η νότια Κορέα, το Λουξεμβούργο και φέτος πέφτει ο κλήρος στην Ισπανία. Με εξαίρεση τον φιλοπερίεργο Καναδά, ίσως και την Κορέα, η τάση ήταν να ενημερωθούν χώρες με ιδιότυπο, για να είμαστε ευγενείς, οικονομικό καθεστώς. Αποτέλεσμα, ήταν να αναληφθούν έκτοτε επτά πρωτοβουλίες , να οργανωθούν θεσμοί σε πέντε χώρες, έρευνες σε δύο, ενώ υλοποιούνται τρία projects: το PROMESS στην Τυνησία, το PAJE στην Αλγερία και ένα στη Νότια Αφρική, με την συνδρομή «της κυβέρνησης της Φλάνδρας». Υπάρχουν και ιδρύματα, όπως το «Χάινριχ Μπελ» που ενδιαφέρονται. Υπάρχει και κατάλογος με ρητά και γνωμικά, από τον Φίλιπ Ροθ έως τον Ένγκελς στην Κομμούνα, για όποιον ενδιαφέρεται.
Και η Ελλάδα;
Ήδη από το 2002, ο «Ριζοσπάστης» παρουσιάζει άποψη για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα οικονομία. Την επικρίνει.Το 2012, ο Γιώργος Κολέμπας, σε συνέντευξη στο TVX είναι θετικός, έβγαλε και βιβλίο, θεωρώντας την θεωρία Χρήσιμη μόνον εάν συνδυαστεί με την θεωρία του περί τοπικής αναβίωσης των πάντων.
Η χώρα ήταν σε γνώση της εξέλιξης αυτής, αλλά μόλις το 2017, έγινε μια πρώτη ημερίδα αλληλογνωριμίας, Σεπτέμβριο του 2017 στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο και μια εγκάρδια μάλλον συνομιλία του Έλληνα πρωθυπουργού με μία ειδική επί του θέματος στο British Council, πάλι το 2017. Μήπως αργήσαμε, κατά τα ειωθότα, πάλι; Διότι οι συντροφίες, τα μεράδια, οι αδελφότητες και τα παρόμοια σχήματα υπάρχουν στην παράδοσή μας. Μήπως;
Καθόλου! Υπάρχει νόμος του κράτους, που υπογράφουν είκοσι υπουργοί, με τις δέουσες λεπτομέρειες. Δημοσιεύεται 31. 10. 16. Ο Κατρούγκαλος, υπογράφει και αλλάζει πόστο. Στη θέση του, η Έφη Αχτσιόγλου, που έχει μνημονεύσει στο βιογραφικό της την εργασία της: E. Achtsioglou, (2010). Sustainable Development and Its Judicial Review in Greek Case Law: A conceptual and methodological analysis. LAP Lambert Academic Publishing.
Δίνει φέτος, Νοέμβριο, συνέντευξη στην «Αυγή». Τα δύο προηγούμενα χρόνια η δραστηριότητα με επίκεντρο την Κ.ΑΛ.Ο. σχεδόν τριπλασιάστηκε, καθώς στο μητρώο είναι πλέον εγγεγραμμένοι περισσότεροι από 1.200 φορείς, οι οποίοι αναπτύσσονται στο σύνολο της επικράτειας και σε πολλούς κλάδους οικονομικής δραστηριότητας. Η εξέλιξη αυτή, παρ’ ότι ικανοποιητική, σίγουρα δεν είναι επαρκής καθώς στόχος μας είναι η Κ.ΑΛ.Ο να καταστεί κυρίαρχο μοντέλο δραστηριότητας. Έχει κι άλλα, αξιανάγνωστα.
Ο πρωθυπουργός επισκέπτεται την έκθεση 150 φορέων της Κ.ΑΛΟ, η κυρία Αχτσιόγλου δίπλα του, δηλώνει, επίσης διάφορα χρήσιμα, όπου μνημονεύονται και (μετρημένα, είναι αλήθεια) λεφτάκια.
Η αναφορά σε 1200 μάλλον ενθουσιώδεις μετόχους του νέου κινήματος, με οδήγησε να περιεργαστώ ιστοσελίδες και αναρτήσεις. Χτύπησα απλώς το facebook στην ιδιότυπη αναζήτησή του και έπεσα σε μεταπτυχιακό τίτλο του Ανοιχτού Πανεπιστημίου, σε «Ανοιχτό εργαστήριο» άλλων, σε πρωτοβουλία υπηρεσίας του Δήμου Αθηναίων, σε πρωτοβουλία της Ανωτάτης Σχολής καλών Τεχνών και πάει λέγοντας. Και προφίλ και σελίδες από ενώσεις και αναγγελίες. Όλα μετά το 2017. Να σημειώσω πως υπό την πινακίδα «Κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία» στο google στεγάζονται πάνω από 200 πρόσφατες «δημιουργίες», θεωρητικά κείμενα και άλλα.
Τα πρώτα λεφτουδάκια πέφτουν και ακόμη περισσότερα είναι στις υποσχέσεις. Το ενημερωτικό τμήμα, τελείως αφ΄υψηλού και περιορισμένο. Για μένα, είναι φως φανάρι πως το αρκτικόλεξο Κ.ΑΛ.Ο αντιμετωπίστηκε ως χρυσή ευκαιρία να απλωθεί ο Συριζαϊκός χώρος σε μία περιοχή γενικού ενδιαφέροντος, που μαζεύει γενικώς αλληλέγγυους. Δεν έκανα δουλειά μπατσικού, αλλά οι λεπτομέρειες του συστήματος, στα Μέσα, σε αυτά τα Μέσα, ήτοι στις συμμαχίες και στα περιφερειακά τους ομόλογα, περιέχουν έμμεσες και άμεσες αναφορές σε επιδραστικούς υπουργούς και η ρητορική τους, δεν είναι καν Ποταμίσια. Είναι αμιγώς κυβερνητική. Στο https://www.solidarity4all.gr/el/structures θα βρείτε πάνω από διακόσιες «κινηματικές» πρωτοβουλίες, συντριπτικά με έδρα τον Δήμο Αθηναίων.
Το υλικό που περιμένει, μετά από οκτάωρη αναζήτηση (έχουμε και δουλειές) δεν πρόκειται να με απασχολήσει έως τα Χριστούγεννα, εάν προσδοκώ σε τεκμηριωμένο, όχι πολύ καταγγελτικό, μήτε με πολλά μπινελίκια άρθρο.
Εδώ προσπάθησα να εξηγήσω μια δομή, για να μιλήσω ως δικαιωματιστής: μια πρωτοβουλία που αγκομαχάει κυρίως σε εναλλά και Τριτοκό συνειδήσεις, ανακαλύπτεται από μία αδελφή ψυχή, κάποια στιγμή αρχές της δεκετίας, υφαίνεται, φινίρεται, νομολογείται πριν σκάσει βλέφαρο, και υπό την καθοδήγηση και εποπτεία εξειδικευμένης υπουργού, στήνεται μέσα στο υφαντουργείο, ένας αργαλειός για κιλίμια. Το δίκτυο υπάρχει, ασχολείται με nonsense υλικό, αλλά σημασία έχει το πνεύμα της αλληλεγγύης. Ο νόμος έχει χτιστεί φασόν για συγκεκριμένη φυλή- ζάντρουγκα. Δεν ξέρω αν παραμένει συριζαία. Πάντως, έτσι τη ονειρεύτηκαν.
Ήξερα ότι στην Ελλάδα, για να νομοθετηθεί κάτι, θέλει αιώνες ή και έτη φωτός, εάν είναι χρήσιμο. Τώρα βρέθηκε αποκούμπι για χιλιάδες άτομα να εγκαρτερήσουν, για να μη χάνονται στα άπατα. Και η ιδέα της Κ.ΑΛ.Ο μένα που φαίνεται καλή. Αλλά όχι ως αποκούμπι με γλοιώδη δημοσιοτρεχαγύρευε λόγο, παρά με αστραπιαίο, ελισσόμενο καλάθι, λέγουν το και αντετοκούμπι.
