Με μια πρώτη ματιά, όποιο είναι το επάγγελμά σου, εκτός κι αν έχει να κάνει με –αληθινή- δημιουργικότητα και τέχνη, ξέρεις ότι ένα ρομπότ θα το έκανε άψογα, γρηγορότερα και πολύ πιο φθηνά από εσένα. Ακόμη, δεν θα είχε καμία ανάγκη αδειών, επιδομάτων και μισθού. Ένα ρομπότ σίγουρα δεν θα έκανε λάθη, δεν θα είχε προβλήματα συνεργασίας με απολύτως κανέναν συνάδελφο ή εργοδότη και το κυριότερο, δεν θα είχε καμία αντίρρηση να δουλεύει νυχθημερόν και αργίες. Με το χαμόγελο ζωγραφισμένο στο πρόσωπο. Κυριολεκτικά. Αν αυτή δεν ακούγεται η Απόλυτη Απειλή για το μέλλον της ανθρώπινης εργασίας, τότε μόνο ο Στίβεν Κινγκ θα μπορούσε να σκεφτεί χειρότερη. Και όχι άδικα, αν σκεφτείς πως σύμφωνα με περσινή έρευνα της PWC, μόνο στην Αγγλία και μόνο στη μεταποίηση, υπολογίζεται πως θα χαθούν κοντά 700.000 θέσεις εργασίας. Στην Αμερική πάλι, λένε πως μέχρι το 2030 θα αυτοματοποιηθούν από 39 μέχρι 73 εκ. θέσεις εργασίας. Περίπου δηλαδή, το ένα τρίτο των συνολικών θέσεων εργασίας.
Προφανώς, λοιπόν, η 4η βιομηχανική επανάσταση δείχνει εξαιρετικά απειλητική για τον άνθρωπο – κι αν ψοφάς για επιστημονική φαντασία, όχι μόνο ως προς την εργασία. Όμως αν το σκεφτείς λίγο, θα διαπιστώσεις πως η ανθρωπότητα τα ‘χει ξαναπεράσει όλα αυτά. Κι όχι μια και δυο φορές. Για να μην σε πάω εντελώς παλιά σκέψου ας πούμε, τη μοδίστρα της γειτονιάς και πώς θα ένιωθε απέναντι στις πρώτες πανάκριβες ραπτομηχανές ή έπειτα, αντιμέτωπη με τις πρώτες βιοτεχνίες, τότε που ξεκίνησε να ανθίζει το φασόν και το εμπόριο των έτοιμων ενδυμάτων.
Σκέψου εκείνον τον ταλαίπωρο που κουβαλούσε γάλα ή φρούτα με το κάρο και τα γαϊδούρια, λίγο πριν γεμίσει ο τόπος αυτοκίνητα, τρίκυκλα και Εκτελούνται Μεταφοραί. Σκέψου ακόμη, τον έρμο τον λογιστή πόσο πολύ σημαντικός θα ήταν πριν τα “κομπιουτεράκια”, κοινώς τις αριθμομηχανές. Να μη σου πω και για τους φωτογράφους, τα αείμνηστα φιλμ και τη φρίκη που πέρασε το επάγγελμά τους – και περνά ακόμη – με τα κινητά, με όλους αυτούς τους σχεδόν τσάμπα επαγγελματικούς φακούς και τα εκατομμύρια αξιοπρεπέστατες φωτογραφίες από ερασιτέχνες φωτογράφους “δωρεάν με ένα κλικ” στο internet. Ή μήπως θέλεις να μιλήσουμε για τα βίντεο κλαμπ; Τα ποια; Ακριβώς.
Χειρίστριες τηλεφωνικού κέντρου / επαγγέλματα που δεν υπάρχουν πια.
Σαφώς, η τεχνητή νοημοσύνη και τα ρομπότ ακούγονται και σε μένα πιο απειλητικά από κάθε προηγούμενη τεχνολογική επανάσταση, ειδικά αν λάβω υπόψη το εύρος των δεξιοτήτων, της ακρίβειας και της υπολογιστικής τους ικανότητας. Παρόλα αυτά μήπως και αυτή τη φορά, χάνοντας πράγματα παίζει να κερδίσουμε (κι) άλλα; Κάποιες δουλειές όπως και να το κάνουμε, μας τρώνε πολύ χρόνο καθημερινά, δεν πληρώνονται και στερούν πολύτιμες στιγμές από όλα όσα θέλουμε να κάνουμε. Ναι, μιλώ για τα οικιακά, το καθημερινό μαγείρεμα, τα ψώνια, την οδήγηση σε κίνηση και άλλα κουραστικά. Πέρα από αυτά, κάποια πραγματικά επαγγέλματα θα εκλείψουν τελείως και ίσως να μην μας λείψουν κιόλας καθόλου -όπως οι πάλαι ποτέ αρκουδιάρηδες, τα πιο πρόσφατα τσοντοσινεμά ή ακόμη και οι οίκοι ανοχής – μα το πιθανότερο, να πρέπει απλά εφεύρουμε νέα ή να εξελίξουμε κάποια άλλα.
Οι έρευνες, πέρα από τα δυσοίωνα, αποκαλύπτουν ακριβώς αυτό. Ότι μάλλον θα ανοίξουν οι δουλειές μας παρά θα κλείσουν. Η λογική τους, είναι απλή. Σου λέει, εάν μια εταιρεία αυτοματοποιήσει την παραγωγή της θα διώξει κόσμο, σωστά; Άρα θα χαθούν δουλειές. Όμως, τα έξοδά της θα μειωθούν αισθητά και για να γίνει πιο ανταγωνιστική, θα μειώσει τις τιμές. Σκέψου λοιπόν τα προϊόντα γύρω σου, χωρίς να φθίνουν σε ποιότητα – το αντίθετο μάλιστα- να κατεβάζουν αισθητά τις τιμές. Τα χρήματά σου αυτόματα ανεβαίνουν περισσότερο σε αξία και αγοράζεις περισσότερα αγαθά. Τι έπεται; Νέες θέσεις εργασίας φυσικά, για να καλύψουν την τρελά αυξημένη ζήτηση. Δεν τα λέω εγώ, αυτοί τα είπαν και μεταξύ μας, έχουν κάποια λογική. Υπάρχει επίσης μία ακόμη διάσταση. Πλέον, εκτός από τις μεγαλύτερες ποσότητες παραχθέντων προϊόντων, θα έχουμε και πολύ μεγάλη ποικιλία, νέα είδη, νέες ανάγκες, νέες υπηρεσίες και εν τέλει, μια νέα αγορά που θα διαστέλλεται εκθετικά. Κάτι τέτοιο λοιπόν, είναι αδύνατο να μη δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας και ίσως θέσεις για έρευνα και σχεδιασμό μα κυρίως, νέα επαγγέλματα.
Εντάξει, όλο αυτό σίγουρα θα αφήσει πίσω αρκετούς, όπως άφησε και η έλλειψη γνώσης της αγγλικής όταν μας πρωτομπαστακώθηκε το ίντερνετ στις δουλειές μας. Να μη μιλήσω για τις εκπληκτικές στενογράφους και εμάς τις αιθέριες πάλαι ποτέ χειρίστριες ό,τι να ’ναι “νέων τεχνολογιών” όπως τέλεξ, φαξ, τέλεφαξ απαραιτήτως μετά των νέων “επαναστατικών ηλεκτρονικών γλωσσών” όπως DOS.
Το πρώτο έργο ενός αλγόριθμου ή καλύτερα ενός “καλλιτέχνη” τεχνητής νοημοσύνης που δημοπρατήθηκε προς 10.000 δολάρια.
Ποιοι λοιπόν, ενδέχεται να “σκουντουφλήσουν”; Τα δύο κύρια προβλήματα της μετάβασης αυτής, είναι ο χρόνος και η τεχνοφοβία. Αυτό, διότι ενώ η τεχνητή νοημοσύνη και η πλήρης αυτοματοποίηση είναι μεγάλο πράγμα και θα αγγίξει σχεδόν όλο το φάσμα της παραγωγής και της ζωής μας, οι χρόνοι που θα συμβεί αυτό, δεν είναι καθόλου ανάλογοι, ώστε να μπορέσουμε να το χωνέψουμε ικανοποιητικά. Είμαστε κιόλας στο τέλος του πρώτου κύματος σε σύνολο τριών μεταβατικών κυμάτων, που θα ολοκληρωθούν περίπου στα μέσα του 2030*. Το πράγμα λοιπόν, πηγαίνει γοργότερα απ’ ότι φανταζόμαστε και συνεπώς, οι τεχνοφοβικοί, όσοι η τεχνολογία αφήνει αδιάφορους και οι λιγότερο μορφωμένοι, έχουν περισσότερες πιθανότητες να είναι ανάμεσα στα “θύματα” της νέας εποχής. Άρα κοινώς, είτε προσαρμόζεσαι ή σε τρώει η μαρμάγκα. Διότι ναι, εδώ δεν μιλάμε για αλλαγές τύπου από τη μοδίστρα σου στο Ζara και μετά στο Asos, εδώ μιλάμε για ένα παράλληλο σύμπαν. Μιλάμε για μια επανάσταση που θα “καλουπώσει” ξανά την καθημερινότητά μας και όλα μα όλα τα επαγγέλματα από την αρχή.
Παρότι λοιπόν υπάρχει μια καλή πιθανότητα, να ζούμε σύντομα σε έναν νέο άγνωστο κόσμο, το σίγουρο είναι πως θα έχουμε στα χέρια μας μια μεγάλη κατάκτηση και μέσω αυτής, άπειρα καλύτερα εργαλεία για να τον εκμεταλλευτούμε, να τον απολαύσουμε, να δημιουργήσουμε.
* αν και μεταξύ μας, μέχρι τα ρομπότ και η τεχνητή νοημοσύνη φτάσουν να γίνουν φθηνότερα από έναν εργάτη εργοστασίου – ειδικά με τους μισθούς στην Ελλάδα τσι κρίσης – μάλλον παίζει να έχουμε δυο -μη σου πω και τρεις- ζωές για να μάθουμε νέες δεξιότητες και να ξαναδούμε το επάγγελμά μας μέσα από τη νέα Blade Runner οπτική.
