Απάτες και ψέματα στο διαδίκτυο
22-03-2021

Ταξιδεύοντας στο διαδίκτυο (αφού είναι τα μόνα ταξίδια που επιτρέπονται σε καθεστώς καραντίνας), έπεσα πάνω σε ένα από τα διδακτικά/πατριωτικά memes που κυκλοφορούν. Αυτή τη φορά δεν το προσπέρασα αλλά στάθηκα, γιατί είχε τη φωτογραφία του Γιώργου Σεφέρη και έναν διάλογο που υποτίθεται ότι είχε ο ποιητής κάποτε, κάπου, με κάποιον.

Αυτή η αοριστία είναι χαρακτηριστική του διαδικτύου, ιδίως όταν πρόκειται για επινοημένα γενονότα και τσιτάτα, ήγουν fake news και hoaxes, απάτες και ψέματα. Η απουσία τεκμηρίωσης δεν προβληματίζει την πλειονότητα των χρηστών που έχουν βγει τη βόλτα τους στο διαδίκτυο να περάσουν την ώρα τους, και όταν συναντήσουν ένα meme που τους αρέσει το αναπαράγουν ασυζητητί, ιδίως όταν αποδίδεται σε κάποιον διάσημο. Ο καθένας μας αρέσκεται να κοσμεί το προφίλ του με εμπνευσμένες ρήσεις μεγάλων ανδρών, και θεωρεί ότι ο ίδιος αποκτά προστιθέμενη αξία αν μας μεταφέρει μια σοφή φράση του Πάολο Κοέλιο ή του Οδυσσέα Ελύτη, παρά μια φράση αγνώστου (όσο εύστοχη και να είναι αυτή).

Το πρόβλημα με αυτήν την εθνικοπατριωτική/θρησκευτική απάντηση του Σεφέρη είναι ότι ουδέποτε ειπώθηκε, όπως θα μπορούσε να σας διαβεβαιώσει οποιοσδήποτε έχει ασχοληθεί λίγο σοβαρά με τη ζωή και το έργο του ποιητή. Κι όμως, για το διαδίκτυο αυτό το επινοημένο τσιτάτο είναι πραγματικό, υπαρκτό και αναπαράγεται κατά κόρον. Αν αναζητήσετε τη φράση «είμαστε απόγονοι μονάχα της μάνας μας», το Google θα σας βγάλει περίπου 1.230 σελίδες που την περιέχουν ― κατά κανόνα εθνικοπατριωτικές/θρησκευτικές. Το φαινόμενο είναι προφανώς αυτοτροφοδοτούμενο.

Προσπάθησα να βρω την πρώτη μνεία αυτής της φράσης στο διαδίκτυο, για να δω από πού ξεκίνησε η συγκεκριμένη παρανόηση. Από τις 20 Σεπτεμβρίου 1971 (ημερομηνία θανάτου του Σεφέρη) ως την 1 Ιανουαρίου 2010, αυτή η φράση δεν αναφέρεται παρά μόνον άπαξ στις 15 Οκτωβρίου 2009, σε μια ιστοσελίδα θρησκευτικού περιεχομένου.

Στην ιστοσελίδα www.diakonima.gr εντόπισα όχι απλώς τη φράση αλλά όλον τον υποτιθέμενο διάλογο σε ένα άρθρο που εμφανίζεται στην ενότητα «Θεολογία και Ζωή», έχει τίτλο «Οικογένεια, το πρώτο σχολείο» και υπογράφεται από την κυρία Μερόπη Ν. Σπυροπούλου, Ομότιμη καθηγήτρια ορθοδοντικής Πανεπιστημίου Αθηνών ― ένα άρθρο με μότο από τον Σαράντο Καργάκο και αναφορά στον Κώστα Ε. Τσιρόπουλο. Το άρθρο προέρχεται από το βιβλίο της κυρίας Σπυροπούλου με τίτλο «Οικογένεια Ώρα Μηδέν;», εκδόσεις Αρχονταρίκι, Aθήνα 2007, σελ. 129-133.

Η κυρία Σπυροπούλου, με πολυσχιδή πολιτισμική δραστηριότητα και πλούσιο βιογραφικό, δεν αναφέρει άλλη πηγή του διαλόγου που παραθέτει, άρα μπορούμε ευλόγως να θεωρήσουμε αυτήν ως τον άνθρωπο που τον κατέγραψε για πρώτη φορά, τριανταέξι χρόνια μετά τον θάνατο του Σεφέρη. Είναι χαρακτηριστικό της σεμνότητάς της ότι ουδέποτε διεκδίκησε την μητρότητα της ανακάλυψής της, ενώ στα 17 βιβλία της που εντόπισα στην «Πολιτεία» δεν υπάρχει ούτε μία μελέτη για τον Σεφέρη, που αφαλώς θα πλούτιζε τις γνώσεις μας για τον ποιητή.

Ένας νεκρός ποιητής δεν μπορεί να προστατεύσει το έργο του ούτε από τους εχθρούς του αλλά ούτε και από τους φίλους του. Το έχω γράψει περίπου έτσι το 2008, αλλά δεν είμαι και κανένας διάσημος. Προτείνω να δοκιμάσουμε μερικές παραλλαγές, για να γίνει πιο ελκυστικό και να διαδοθεί στο διαδίκτυο ― κλέψτε ελεύθερα:

Όπως είπε και ο Σάμιουελ Μπέκετ, «Ένας νεκρός ποιητής δεν μπορεί να προστατεύσει το έργο του ούτε από τους εχθρούς του αλλά ούτε και από τους φίλους του».

Όπως είπε και η Κοκό Σανέλ, «Ένας νεκρός ποιητής δεν μπορεί να προστατεύσει το έργο του ούτε από τους εχθρούς του αλλά ούτε και από τους φίλους του».

Όπως είπε και ο Ερίκ Καντονά, «Ένας νεκρός ποιητής δεν μπορεί να προστατεύσει το έργο του ούτε από τους εχθρούς του αλλά ούτε και από τους φίλους του». 

Όπως είπε και ο Δημήτρης Μαρωνίτης, «Ένας νεκρός ποιητής δεν μπορεί να προστατεύσει το έργο του ούτε από τους εχθρούς του αλλά ούτε και από τους φίλους του». 

Όπως είπε και ο Μελίνα Μερκούρη, «Ένας νεκρός ποιητής δεν μπορεί να προστατεύσει το έργο του ούτε από τους εχθρούς του αλλά ούτε και από τους φίλους του». 

Όπως είπε και ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, «Ένας νεκρός ποιητής δεν μπορεί να προστατεύσει το έργο του ούτε από τους εχθρούς του αλλά ούτε και από τους φίλους του». 

Ελπίζω ότι συνεννοηθήκαμε.