Δεν περίμενα κάτι διαφορετικό από τις νέες διαρρυθμίσεις της Αγίας Σοφίας. Εκτός το μονόχρωμο πετρόλ χαλί, με εντυπωσίασαν δύο «χαλάκια προσευχης» που έμοιαζαν με ποδόμακτρα πολυτελείας με παχύ πέλος και σκουρότερο γράφημα. Όπως κι εμείς, έτσι κι αυτοί έχουν απωλέσει πάσαν αισθητικήν, επιλέγοντας ένα χοντροκομμένο «α λα Τούρκα» που αντηχεί ακόμη και στις κακοπαιγμένες «α λα Τούρκα» συνθέσεις των κλασικών συνθετών άλλων αιώνων. Εμείς την γλυτέρνουμε επειδή αντηχεί εντός μας κάποια γερμανολιτότης λόγω ολυμπιακού πνεύματος: τοποθετούμε και ετοιμάζουμε ιέρειες ξυποληταρία με ανάερα στρώματα από μαλακό μούλι και σοβαρό ύφος, ώστε ακόμη και ο Απόλλων τες ακούει, ενώ αυτές παίρνουν πόζες πατιτούρα από αγγεία.
Θυμήθηκα την ιστορία του Θεοδώρου Μακρίδη Βέη, αρχαιολόγου, Πολίτη από το Έβδομον, (1872-1940) που διενήργησε χάριν του Μουσείου Κωνσταντινούπολης πολλές ανασκαφές και στα τελευταία του, έσκαψε δύο τούμπες περιοχής Θεσσαλονίκης (άνω Τούμπα και Δερβένι) και το 1912, μάζεψε, ως ευπειθής υπάλληλος τον άμβωνα από την Αγία Σοφία Θεσσαλονίκης και τον άμβωνα από τη Ροτόντα και τις μετέφερε στην Πόλη όπου και βρίσκονται στο Μουσείο της. Ο ένας χρονολογείται από τον μεγάλο ναό που υπόκειται στη σημερινή βασιλική μετά τρούλλου και πρέπει να χάθηκε αρχές του 7ου αιώνα, ενώ ο άλλος ήταν από την εποχή της μετατροπής της Ροτόντας σε ναό.
Ο της Ροτόντας, με κορινθιάζουσα επίστεψη και ανθρωπόμορφες παραστάσεις ενός ανακτημένου θρύλου, κατασκευάστηκε με πλήρη κατανόηση του τεχνίτη σε ποιόν χρυσόπαστο παράδεισο έμελλε να λειτουργηθεί το εν Θεσσαλονίκη Πάνθεον. Όσο για την προηγηθείσα της Αγίας Σοφίας βασιλική, ίσως του Αγίου Μάρκου, η γεωμετρική ρομβοειδής αίσθηση του στηθαίου αλλά και η προφανής χάραξη από αρχιτέκτονα, γεωμέτρη και όχι γλύπτη, βοούσε.
Αργότερα, το 2011, σκεπτόμενος αυτοβούλως δράσεις επετειακές και σύμπνοιας εν όψει των εκατό ετών από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, αρθογράφησα προτείνοντας να ανταλλάξουμε τους άμβωνες με κάτι πολιτιστικά ισότιμο, ώστε να επαναπατριστούν. Ειδικά της Αγίας Σοφίας που είχε εγκαταλειφθεί στην αυλή του ναού, όταν τελείωσε ο Ντήλ την αναστήλωσή της. Αν και η επιφυλλίδα πέρασε και στο διαδίκτυο, οι ιδέες μου, ως εικός αντιμετωπίστηκαν με την δέουσα απουσία πάσης αντίδρασης, οπότε έκρινα πως η τηλεοπτική συνεργασία μου στην «Εκατογραφία» και η δωρεάν διανομή του τόμου «Θεσσαλονίκη, διήγηση ενός αιώνα» συν την κυκλοφορία στο διαδίκτυο, ήταν επαρκής ως συμβολή, άσε που οι εκδόσεις «Θύραθεν» τύπωσαν το βιβλίο σε αναθεωρημένη έκδοση. Κατά τα γνωστά, κατέφυγα (και πάλι) στην Αθήνα, όπου υπήρξε πρόταση εργασίας. Πίστευα πως οι άμβωνες ήταν πολύ κοντοί για να ισορροπήσουν τον Τύφο οποιουδήποτε κελαρυστού μουεζίνη.
Δεν λέω πια να συσχετισθεί κάποιο αλισβερίσι με τον οργίλο γείτονα. Αλλά θα υπάρχει από εμπειρότερο άτομο κάποια ευφυής ιδέα ή διαδικασία να δούμε τα ευρήματα αυτά στη Σαλονίκη (τις βαρβαρότητες των αδελφών Fossati ήδη τις είδαμε σε έκθεση προ ετών στη Χαλκιδική). Όχι πως έχει κάποια σημασία. Προσωπικά θα έλεγα πως δεν έχει καμία, αλλά είναι ο σπόρος της ντροπής που με τσιγκλάει.
Και η σαλονικιώτικη Αγία Σοφία είναι πλέον η μόνη που μας έμεινε συσχετισμένη, κι αν επιστρέψει η ταφή του ασκητού Βασιλείου στην ΝΑ πεσσοστοιχία κι όχι στην ΒΔ όπου την εγκατέστησαν, ως βολικότερο AirΒΝΒ, αλλά και αν τα ιεροπρεπή καδράκια τα καρφωμένα στους ανεικονικούς τοίχους της αναστήλωσης του 1910, φύγουν στο γραφείο των ιερέων, θα έχουμε εμείς τουλάχιστον ένα μνημείο UNESCO για το οποίο κανείς δεν θα διαμαρτυρηθεί.
