Πεθαίνουν και οι ήρωες, λοιπόν. Αυτή η σκέψη θα ήρθε στο μυαλό πολλών, όταν άκουσαν ότι πέθανε ο Γλέζος ― ό,τι και να πίστευαν γι’ αυτόν. Γιατί νομίζω ότι δεν μπορεί κανείς να είναι κομμουνιστής, αριστερός, δημοκράτης και –θα τολμήσω να πω– Έλληνας (εξαιρουμένων των ακροδεξιών ― φροντίζουν οι ίδιοι) και να μην κύλησε ένα δάκρυ, έστω, στο μάγουλό του για τον θάνατο του Γλέζου. Πέρα και ανεξάρτητα από την άποψή του γι’ αυτόν. Και, αλίμονο, ο θάνατος δεν του φέρθηκε γενναιόδωρα, όπως η ζωή: δεν του ταιριάζει μια μοναχική κηδεία, όπως θα γίνει, μέσα στις συνθήκες της πανδημίας. Η κηδεία του, αλλιώς, θα ήταν λαϊκό προσκύνημα και γιορτή, Επιτάφιος και Ανάσταση μαζί.
Τι ήταν αυτό που έκανε τον Γλέζο σύμβολο; Δεν ήταν μονάχα το κατέβασμα της σβάστικας από την Ακρόπολη, οι πολύχρονοι αγώνες του, η πολυσχιδία των δραστηριοτήτων του (λέω μία, όχι πολύ γνωστή: στα χρόνια της Χούντας είχε ανοίξει εκδοτικό οίκο και βιβλιοπωλείο, τον Βέγα) ούτε, ακόμα περισσότερο, οι απόψεις του. Ήταν όλα αυτά μαζί ― και κάτι ακόμα.
Ο άνθρωπος αυτός με το αδάμαστο φρόνημα και τις αδυναμίες του, με τις εξάρσεις και τα ελαττώματά του, το σθένος και τα λάθη του, συμπύκνωνε το αριστερό και κομμουνιστικό κίνημα του ελληνικού 20ου και 21ου αιώνα, από τη δικτατορία του Μεταξά μέχρι σήμερα: τις λαμπρές και τις σκοτεινές στιγμές του κινήματος, την εποποιία και την τραγωδία του. Και, μαζί το έπος της Αντίστασης και την τραγωδία του ελληνικού λαού: Ας μην ξεχνάμε, ο Γλέζος έλεγε ότι ο αληθινός ήρωας ήταν ο μικρός του αδελφός, ο Νίκος. Τον εκτέλεσαν οι Γερμανοί στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής –ένας από τους 200– κι αποχαιρέτησε τη μάνα του με τούτα τα λόγια, που σώθηκαν σε ένα σημείωμα: «Αγαπητή μητέρα. Σας φιλώ. Χαιρετισμούς. Σήμερα πάω για εκτέλεση. Πάω. Πέφτοντας για τον ελληνικό λαό».
Δεν θα ξεχάσω ποτέ δύο πρόσφατες σκηνές όπου πρωταγωνιστεί ο Γλέζος (δεν είναι οι πιο χαρακτηριστικές του βίου του, αλλά τις θεωρώ συγκλονιστικές). Η πρώτη είναι τον Σεπτέμβρη του 2018, όταν βρέθηκε στο πλευρό της Μάγδας Φύσσα, στη δίκη της Χρυσής Αυγής. Παρά τα χρόνια και τις δοκιμασίες της υγείας του. Όρθιος και ακατάβλητος.
Η δεύτερη, ένα χρόνο πριν, το καλοκαίρι του 2017, στο Δίστομο, στην τελετή στο μνημείο των εκτελεσθέντων. Όταν κάποιοι (και επώνυμοι) αποδοκίμαζαν έντονα τον Γερμανό πρεσβευτή, ο Γλέζος (αυτός ο Ήρωας της Αντίστασης, ο αδελφός του εκτελεσμένου από τους ναζί), δεν δίστασε ούτε λεπτό. Έκανε ένα βήμα μπροστά, πήρε τον Γερμανό πρεσβευτή από το χέρι και του έδωσε το στεφάνι. Οι φωνές κόπηκαν μαχαίρι. Ο πρεσβευτής κατέθεσε στο στεφάνι σε απόλυτη σιωπή. Ανατριχίλα ― ακόμα και για όσους το είδαμε σε βίντεο.
Δυο πράξεις βαθιά πολιτικές, που ταυτόχρονα ξεπερνάνε την πολιτική, καθώς πηγαίνουν κατευθείαν στον αξιακό της πυρήνα. Και στην καρδιά μας. Και μας δείχνουν πώς ο αριστερός, ο λαϊκός ήρωας έγινε πανανθρώπινος. ‘Ηρωας, όχι άγιος. Σε αυτό το μεγαλείο υποκλινόμαστε όλοι.
