Πάνος Θεοδωρίδης: Η των ονομάτων επίσκεψις

Σε ένα «εγκαίνιον» ,μια απλή θήκη μολύβδινη, από αυτές που τοποθετούσαν με λείψανα αγίων κάτω από την Τράπεζα, είχε βρεθεί, έχει πάνω απο τριάντα χρόνια, μια χαραγμένη επιγραφή. Από το περιεχόμενό της, έβγαινε το συμπέρασμα πως ο ναός ήταν αφιερωμένος αρχικα στην Θεοτόκο και στον «πρώταθλον», ήτοι τον άγιο Στέφανο, τον πρωτομάρτυρα και αρχιδιάκονο.

Βέβαια, το κοινό δεν το γνώριζε, και συνέχισε να θεωρεί ότι προσπερνούσε τον μικρό ναό της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος,στην Εγνατία της Θεσσαλονίκης, που εκ του μικρού μεγέθους και της χάριτος που απέπνεε, συνέχιζε να τον αποκαλεί «Σωτηράκη».

Στον πραγματικό κόσμο, δεν ξέρω πολλούς Στέφανους. Βεβαίως τον Στέφανο Ρικούδη,τον κράλη Στέφανο Ντουσάν, τον Στέφαν Τσβάιχ και έναν φίλο εκ της εφηβείας που ξενητεύτηκε Αμερική και μπλέχτηκε σε μια σέχτα στην οποία έμεινε τόσο πιστός, ώστε όταν, νεότατος αρρώστησε βαριά, οι σύντροφοί του τον έπεισαν ότι οι θεραπείες των γιατρών ήταν σκέτη απάτη, οπότε το παιδί πέθανε στα χέρια τους και οι τρελάκηδες προσπαθούσαν να τον αναστήσουν επί αρκετές εβδομάδες ή μήνες ανεπιτυχώς.

Άκουσα τον θρύλο αυτόν μερικές φορές, δεν τον διασταύρωσα ποτέ,και αγνοώ έκτοτε εάν υπάρχει κόκκος αλήθειας σε αυτήν την διήγηση.

Ωστόσο είμαι σίγουρος πως αν ο Στέφανος λεγόταν Ερμόλαος ή Παμείνος,και ήταν λιγότερο όμορφος και λεπταίσθητος, μάλλον θα τύχαινε κάποιας νοσηλείας.

Κι αυτό το στηρίζω, ανακαλώντας την διαδικασία επιλογής του κυρίου ονόματος ενός ήρωα πεζογραφικού, που είναι μιά φάση της λογοτεχνικής ασωτείας. Γυναίκες και άνδρες, αρκετές φορές ορίζουν έναν Στέφανο ως ιδανικό και άξιο εραστή, τόσο στην ροζ λογοτεχνία, όσο και σε πολλές τηλεοπτικές σειρές.

Όσο το ρομάντζο εξελίσσεται, δύσκολα αναθέτεις τα καθήκοντα του σαγηνευτή και πλάνου σε κάποιον Χαραλάμπη ή Νεοτάκη. Κανονικά ,βολεύει ένας Στέφανος, και μάλιστα, όπου απαιτείται παρόνομα, τις περισσότερες φορές είναι δισύλλαβο, όπως Βρανάς.

Με έναν Στέφανο Βρανά, ελεύθερον εις χείρας σου, έχεις τουλάχιστον έναν Κλαρκ Γκαίημπλ στο «όσα παίρνει ο άνεμος». Το «Στέφανος, αχ τι ωραίο όνομα», το άκουγα επί δεκαετίες από τα κορίτσια στα πάρτι και στις παραλίες, ώσπου να κυριαρχήσει ένας παγωμένος δυισμός, μια μανιχαία τερατογένεση, όπου τα ζευγάρια απωθούνται από την ιδέα να ονομαστεί το παιδί Μαρία ή Φώτης ,λόγω πεθερικών ή γονέων και κοτσάρουν δίπλα στο βαπτιστικό του, το «Φοίβος», το «Δάφνη», το «Ιππόλυτος» και το «Μυρτώ».

Γνωρίζω καλά την διαδικασία, μεταξύ χαμέρπειας και βρυγμού ενώπιον πληγωμένων γεννητόρων και πτωχαλαζονείας μιας πρωτότυπης, άφθορης ταμπέλας σε ένα νήπιο, που ενίοτε τραβάει τα πάνδεινα στις σχολικές αυλές, επειδή οι γονιοί του είχαν (και έχουν) την αίσθηση ότι έφεραν στον κόσμο κάποιον ή κάποια παράκλητη, ενώ είναι απλώς γονείς ίδιοι με όλους, παρεκτός την παραλέκατη διάθεση να ενσωματωθούν στο πλησιέστερο προς τον ψυχισμό τους ρομάντζο που είδαν, άκουσαν ή διάβασαν.

Μιά νουβέλα που της έδωσα το όνομα «Το θεόπαιδο», χτίζοντάς την επί 23 χρόνια, πριν καταλήξει ο ήρωάς της να λεγεται «Δημήτριος Σπαρτηνός» (άλλη ανάσυρση εκ της ταριχείας) ήταν επι είκοσι έτη ένας βαρβάτος «Στέφανος Δράγος». Δύσκολα σου κάθεται κανένας Τεξαγκαράς, κανένας Γιώτης που την καλή του τηνε λένε απλώς Κούλα, παρεκτός και το πεζογράφημα προορίζεται για κατανάλωση από συλλογικότητες και καταγγελία των μικροαστικών συνηθειών.

Το «Στέφανος» βέβαια είναι ενδεικτικό, και το θυμήθηκα λόγω της σημερινής εορτής του.Η περιγραφή του στις Πράξεις των Αποστόλων, περιλαμβάνει και την μετέπειτα παροιμιώδη έκφραση «σημεία και τέρατα». Για τους εκτελεστές του, ήταν προφανώς παραβάτης και τους παραβάτες σε εκείνα τα μέρη, τους λιθοβολούν.Ακόμη το πράττουν.

Στην αγαπημένη μας χώρα, είτε τους χτίζαμε, σαν τον Παυσανία ή την γυναίκα του πρωτομάστορα, είτε από τους λίθους προκαλούσαμε την παραγωγή ζωντανών ανθρώπων, όπως έπραξαν ο Δευκαλίων και η Πύρρα.

Αλλά που πλεονεκτεί σε μια αφήγηση ένας Στέφανος, στη θέση ενός Αζόρ;

Ο Αζόρ είναι σκύλος, ο Όσκαρ υπηρέτης, ο φον Γκράουμπε γερμαναράς με μονόκλ, ο Πενκρόφ ναύκληρος, ο Μάσσιμο ελαφρογάμης ιταλιάνος. Σε αυτό υπερτερεί. Η Μελίσσα μπορεί να ηδονίζεται στην θέα ενός σημαδεμένου (λέγουν τον και σημαδιακό) σταφιδιασμένου από το αλκόολ χαρτοπαίκτη και γατοκλέφτη, που λέγεται Έημπ Κάραδερς ή Κωνσταντίνος Αμηράς, με το παρατσούκλι Βιδάνιος, αλλά θα της φερθεί σκάρτα, είναι κατά βάθος μαμάκιας και ο Στέφανος είναι υπεράνω και θα ασκήσει τον Πυγμαλιωνισμό του απρόσκοπτα, ενώ τα παιδιά τους δεν θα είναι ωσάν τα ξυλοκούκουδα, αλλά φωτεινοί παντογνώστες που ενδιαφέρονται για το περιβάλλον και την παγκόσμια ειρήνη. Αυτά είναι αναπόδραστα.

Επομένως, η επιλογή των ονομάτων είναι όλα τα κιλά, όλα τα λεφτά.

Μια πρόταση. Πάρτε ένα οποιοδήποτε κείμενο σοβαρό, αισθαντικό, με τραγικές φάσεις, και αντικαταστήστε όλα τα ονόματα με κακουργηματικής επίνοιας, δικά σας. Όπου ο αγαθός παντοπώλης μπαρμπα Σταύρος να λέγεται Σοπρακόμιτος, ο αντεραστής Φλωρέττα και το παιδί του ζεύγους Παντζιαφλούρα. Το ευθυμογράφημα θα αναδυθεί ακόπως. Η των ονομάτων επίσκεψις, σπάει κόκκαλα. Το είπε εξάλλου ο ποιητής, αφηγούμενος τα πάθια του Rocky Racoon:

His rival it seems had broken his dreams
By stealing the girl of his fancy
Her name was Magil and she called herself Lil
But everyone knew her as Nancy
Now she and her man who called himself Dan
Were in the next room at the hoe down

Δείτε επίσης:

H γιορτή της Ελευθερίας

Ανέμισες για μια στιγμή το μπολερό

Η των ονομάτων επίσκεψις