• • •
• • •
Vera J. Frantzh | 06.07.2017
Panos Dodis | 05.07.2017
Georgia Drakaki | 05.07.2017
Nicolas Androulakis | 05.07.2017
2 χρόνια ΣΥΡΙΖΑ: το χρονικό ενός φαλιμέντου
Sraosha | 25.01.2017 | 19:45
Έγραψε ο Κώστας Κωστάκος:
 
Με σταματούν πολλές φορές στο δρόμο άγνωστοι και με ρωτούν: «Έλα, πες, δεν αισθάνεσαι μαλάκας που ωρυόσουν τόσα χρόνια υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ;».
 
Από κάτω απάντησα:
 
Και για ποιον να ωρυόσουν; Τον Βαγγέλα; Τον Αντώνη; Τον Φώτη; Την προλεταριακή επανάσταση που θα κάνει μόνη της η αχτίδα Εξαρχείων; Η πολιτική μας δράση (αν υπάρχει) και άποψη διαμορφώνεται μέσα στα συμφραζόμενα, στο εδώ και στο τώρα. Αυτοί έταζαν να πολεμήσουν τη Μνημονιοκρατία, αυτοί ήταν αριστεροί (θεμουσχώραμε) και έδιναν δείγματα για το τι θα μπορούσαν να κάνουνε πέρα από τη Μνημονιοκρατία, αυτοί είχαν ένα (σχετικά) δυναμικό κοινωνικό κίνημα να συμβαδίζει μαζί τους.

Όσοι κουνιούνται ότι ήξεραν εξαρχής τι καραγκιόζηδες είναι οι Συριζαίοι, μεταφράζοντας την ταξική αντιπαλότητα ή τη γενικευμένη καχυποψία τους σε τάχα διορατικότητα και σωφροσύνη, ας μας κάνουνε λίγο τη χάρη
(πιο αναλυτικά εδώ).
 
*
 
Ακολουθεί ένα χρονικό του φιάσκου της Ελπίδας που ήρθε μαζί με τον Πάνο Καμμένο (και μετά ξαναήρθε μαζί του, αν και κανείς από τους δύο δεν ήτανε πια αντιμνημονιακός). Το χρονικό είναι σπονδυλωτό και αποτελείται από κείμενά μου περί του ΣΥΡΙΖΑ. Απολαύστε υπεύθυνα.
 
 
Ανέλαβε λοιπόν η κυβέρνηση. Πάρα πολλοί δείχνουν να ξέχασαν ήδη ποιοι μας κυβερνούσαν μέχρι λίγες ώρες πριν. Γιατί αν θυμόντουσαν, θα έβλεπαν πελώριες διαφορές, σε πάρα πολλά. Δε θα απαριθμήσω τις εξαγγελίες και τις αποφάσεις που ακούμε εδώ και τρεις μέρες -- είναι πολυάριθμες, συγκλονιστικές και επί της ουσίας.
 
Βεβαίως, ακούμε ότι οι κινήσεις αυτές είναι συμβολικές. [...] Για άλλη μια φορά, μέρος της κομμουνιστικής αριστεράς και του αναρχικού-αντεξουσιαστικού χώρου αδυνατεί να χαρεί· [...] γι' αυτούς η χαρά πρέπει να δικαιωθεί εκ των υστέρων και εκ του αποτελέσματος. Όμως η χαρά είναι σαν την επανάσταση, που λέει κάπου ο Μπένιαμιν: γίνεται με αφορμή το παρελθόν, και τον πόνο του, και όχι γιατί υπόσχεται ένα μέλλον και την τρυφή του.
 
Και έτσι, τώρα που έχουμε μια κυβέρνηση που δείχνει αποφασισμένη, μέρος της κομμουνιστικής αριστεράς και του αναρχικού-αντεξουσιαστικού χώρου μυκτηρίζει τη σύνθεσή της, παρότι θα μπορούσε να είναι τρισχειρότερη αν συμπεριλάμβανε το μουλωχτό πολιτικό Τίποτα των εργολάβων, ενώ θα μπορούσε να είναι δυνατότερη ίσως αν την υποστήριζε το ψυχοπλακωτικό κι αυτιστικό σανατόριο που λέγεται ΚΚΕ.
 
[...]
 
[Έ]χει εξαγγείλει μέσα σε 2-3 μέρες η κυβέρνηση αυτή όσα προσδοκούμε εδώ και τέσσερα χρόνια. [Δ]είχνει ότι θα πράξει όσα καμμιά κυβέρνηση από το 1974 και μετά προς την κατεύθυνση της κοινωνικής δικαιοσύνης, της προστασίας των αδυνάτων, της ελευθερίας και της ισότητας. Κι όλα αυτά απέναντι στις εγχώριες λυσσασμένες πολιτικές μαϊμούδες, στις άρπυιες των μεγαλοεργολάβων, στις σαύρες των τραπεζών, στους ύπουλους ποταμίσιους φρύνους, στις ύαινες του διεθνούς νεοφιλελευθερισμού.
 
 
Αλλά με τι ορμή να γίνουν όλα αυτά, ρε παιδιά, μετά από τρία χρόνια ησυχία; Με δύο συγκεντρώσεις στο Σύνταγμα μετά τις εκλογές; Με δημοσκοπικά 70% και 80% "καλά πάτε"; (αλήθεια, έγιναν ξαφνικά αξιόπιστες οι δημοσκοπήσεις;) Με τον καθεστωτικό εργολαβόδουλο τύπο να παίζει το βιολί του;
 
Είτε μας αρέσει, είτε όχι, μετά από τόσα χρόνια πειθήνιας υποταγής και στωικής καρτερίας εν μέσω της στυγνότερης λεηλάτησης και της πιο άτεγκτης αποδημοκρατικοποίησης που έχει δει χώρα του Πρώτου Κόσμου, η ορμή της κυβέρνησης είναι μικρή. Αλλά η ορμή δεν είναι δύναμη. [...]
 
Δεν είμαι επιεικής με τον ΣΥΡΙΖΑ, με κανέναν ΣΥΡΙΖΑ. Βεβαίως, ακόμα εξαργυρώνει, δικαιολογημένα, την ανακούφισή μας που απαλλαχτήκαμε από τη συμμορία πουλημένων και μισανθρώπων που μας κυβερνούσε, την ανακούφισή μας που δεν έχουμε στην κυβέρνηση τον Μπομπολοπόταμο. Αλλά όχι για πολύ ακόμα. Η κυβέρνηση πρέπει να συνεχίσει αυτό που άρχισε και να το ολοκληρώσει: εργασιακά, Υγεία, δικαιώματα, ξεπούλημα της χώρας κτλ. Όχι απλώς γοργά, αλλά επιταχύνοντας.
 
Και ας θυμάται ο ΣΥΡΙΖΑ ότι δεν είναι ούτε ΠΑΣΟΚ ούτε ΝΔ, που αποτελούν μεσσιανικές ομολογίες με τις πλάτες των συμφερόντων. Ο ΣΥΡΙΖΑ θα επιβιώσει μόνον ως δημοκρατικό και συλλογικό κόμμα: ο κόσμος τον ανέβασε, ο κόσμος θα τον στείλει πίσω στο 3% εάν ανακρούσει πρύμνα ή εάν δειλιάσει -- ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει καβάτζα καμμιά. Του δίνω λοιπόν τις 100 μέρες, κατά το ειωθός. Για να δούμε.
 
 
Προτεραιότητα, μετά την τετράμηνη αναστολή εκτέλεσης που πέτχυε ο Βαρουφάκης, είναι:

α. Μέτρα και νόμοι που δεν κοστίζουν λεφτά και θα ανακόψουν την επέλαση θανάτων, την υλική καταστροφή, τον εκβαρβαρισμό και την ανέλκυσή μας από το βάραθρο του ολοκληρωτισμού που μας κατακρήμνισε η πενταετία. Ιθαγένεια. Σύμφωνο συμβίωσης για όλους. Κάτι για τα σώματα ασφαλείας. Τέτοια πράγματα.

β. Σύγκρουση με εργολάβους, καναλάρχες και εφοπλιστές και τέτοιους, τους οποίους ο ξένος τύπος ανοιχτά αποκαλεί ολιγάρχες και λαμόγια.

γ. Μονομερή μέτρα ανθρωπιστικού χαρακτήρα, κατά της λιτότητας, που θα κοστίσουνε λεφτά.

Αυτά ή θα ρίξουν την κυβέρνηση ή δε θα τη ρίξουν.
 
 
Ο Σύριζας μάς προέκυψε ΠΑΣΟΚ. Αναμενόμενο. Γνώμη μου είναι ότι εκπασοκίστηκε ραγδαία ως συνέπεια της ελάχιστης κινητικότητας στους δρόμους μεταξύ 2012 και 2015. Το λένε συνέχεια και το λένε πολλοί: τα κινήματα και οι κινητοποιήσεις μεταφράζονται σε εκλογικά αποτελέσματα -- όχι τανάπαλιν. Μπορεί να έχω και άδικο. Όμως ας είναι, δεν έχει τόση σημασία.
 
[...]
 
Επιμένω, το ουσιώδες είναι να ανακόψουμε τη βελούδινη γενοκτονία. Αν αυτό τελικά θα το καταφέρουμε με διαπραγμάτευση μιας νέας συμφωνίας, και έτσι καλώς. Αν με τη συμφωνία θιχτούν οι εκ του ασφαλούς επαναστατούντες ποσώς με ενδιαφέρει: δεν θα θυσιαστούν κι άλλοι γέροντες χωρίς φάρμακα κι άλλα φτωχά παιδιά και άλλοι άνεργοι για να αισθάνονται ο σ. Δείνας και η σ. Τάδε ότι κρατούν ψηλά την κόκκινη σημαία .
 
[...]
 
Από εκεί και πέρα, βεβαίως, παραμένουν ο ακάθεκτος αυταρχισμός, η αστυνομική βαρβαρότητα και η καταστρατήγηση θεσμών, ελευθεριών και δικαιωμάτων. Επίσης έχουμε και όσα ποτέ δεν αγγίζονται αλλά και τους πρόσφυγες (τα στρατόπεδα συγκέντρωσης δεν έκλεισαν) -- κι άλλα πολλά. Σε αυτά ο Σύριζας θα πρέπει να ζοριστεί λιγουλάκι, να αντισταθεί στον εκπασοκισμό του. Γιατί ο φασισμός μάς περιμένει στη γωνία.
 
 
"Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ανάγκη το νόου-χάου των πασόκων", μου έλεγε σοφός γκουρού τον Ιανουάριο του '14. Μόνο που η κατάρτιση των πασόκων είναι στη διαφθορά, στα ρουσφέτια, στη συμπαιγνία, στο ρητορικό μασάζ πάνω στις πλάτες του λαού. Παράλληλα, ρίχνοντας ο Συνασπισμός της Ριζοσπαστικής Αριστεράς κιμαδάκι στον τρικέφαλο Κέρβερο Στρατός-Εθνίκια-Σώματα Ασφαλείας, μπορεί η κυβέρνηση να συνεχίσει -- λέει -- απερίσπαστη το έργο της στα αναγκαία υπόλοιπα, τα οποία ήδη φαίνονται να υλοποιούνται σιγά σιγά.
 
Η στρατηγική αυτή ενδέχεται να αποδειχθεί καταστροφική, αλλά θα δούμε.
 
 
[H] κυβέρνηση μπορεί ακόμα τουλάχιστον να περιορίσει την εξαθλίωση. [...] Αν μη τι άλλο, μπορεί να πολεμήσει τη διαφθορά και αυτό που εδώ και δεκαετίες χαϊδευτικά αποκαλούμε "διαπλοκή". Δεδομένου ότι μάλλον ηττήθηκε στη μνημονιομαχία, επιβάλλεται να κάνει ό,τι άλλο μπορεί στο εσωτερικό μέτωπο πια, όπως ευστοχότατα επισημαίνει ο Πέτρος Παπακαλός. Πάντως δεύτερο ΠΑΣΟΚ δεν έχει, ούτε χρειάζεται.
 
 
Η μεγάλη απώλεια των πέντε ετών, μετά τους ανθρώπους, τις ζωές, τις χαμένες ευτυχίες και τις ακυρωμένες ευκαιρίες, είναι λοιπόν ο πολιτικός λόγος της ελευθερίας.

Κοιτάξτε γύρω σας: οι κήρυκες της νεοφιλελεύθερης ασυδοσίας νιώθουνε δικαιωμένοι που δεν παρασάλεψαν από τα δόγματά τους επί πενταετία. Οι πανταχόθεν οχυρωμένοι καθεστωτικοί γραφιάδες συνεχίζουν το μισανθρωπικό κήρυγμά τους, στη χειρότερη παράδοση του χρονογραφήματος και της κάθε λογής χρηστομάθειας, ακλόνητοι και βαθιά αδιάφοροι. Οι ναζί δολοφόνοι και οι συνεργοί τους αναβαπτίζονται σε επαναστατικά υποκείμενα. Η κοσμικότατη Εκκλησία θριαμβεύει παντού. Ο αριστερός λόγος εκφυλίζεται ξανά σε ιερεμιάδες για ακόμα μία ήττα ή παραβλαστάνει σε περίπλοκες στρεψοδικίες που θα ζήλευε και ο δεινότερος ιεροκήρυκας, όταν δεν χάνεται σε σχολαστικότατες διαπραγματεύσεις ζητημάτων λίγο-πολύ μετατοπισμένων από τη σημερινή ταξική πραγματικότητα. Στον πολύ κόσμο μένουνε συνθήματα μόνο, μένει και σάτιρα ξεθυμασμένη και ατελέσφορη, διακωμώδηση σχημάτων και προσχημάτων αλλά όχι μαστίγωμα της εξουσίας.
 
 
Ελπίζω να συμφωνούμε οι περισσότεροι ότι αυτή η κυβέρνηση συνεχίζει το καταστροφικό έργο των προηγούμενων μνημονιακών κυβερνήσεων, και μάλιστα χωρίς αντίσταση αλλά και χωρίς αντίλογο.
 
Ο ΣΥΡΙΖΑ συνθηκολόγησε, "αναπόφευκτα" απ' ό,τι λένε ακόμα κι εκείνοι που λοιδωρούσανε την ΤΙΝΑ. Μετά βάφτισε την συνθηκολόγηση κάτι άλλο, κάτι ευφρόσυνο. Μετά ξαναπλειοψήφησε εκλογικά και αυτόματα εναγκαλίστηκε τον θίασο των ΑΝΕΛ. Η μόνη ελπίδα που απέμενε ήτανε να κάνει κάτι στο πεδίο των δικαιωμάτων και της ισονομίας, αφού στην οικονομία ο θάνατος, ο εντελώς πραγματικός θάνατος πραγματικών ανθρώπων, θα συνέχιζε να θριαμβεύει. Όμως ο ΣΥΡΙΖΑ προτίμησε να εναγκαλιστεί την Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος καθώς και κάποια συμφέροντα -- όταν δεν παραληρεί ασυνάρτητα.
 
[...]
 
Αν υπάρχει κανένας άνθρωπος που να ξέρει γράμματα και να έχει μια στοιχειώδη αντίληψη του τι σημαίνει εξουσία, αυθεντία, άντε και 'ταξική κοινωνία', να κοιτάξει να κάνει μετά λόγου γνώσεως τουλάχιστον αντιπολίτευση στην κυβέρνηση Τσίπρα. Διότι ναι μεν και οι προηγούμενες κυβερνήσεις καταργούσαν συντάξεις, ελευθερίες, μισθούς, υπηρεσίες, κοινωνικό κράτος, αλλά αυτή εδώ χάμω σκοπεύει να καταργήσει και την πολιτική, να μας παραδώσει σε καμμιά σοβαρή Λε Πεν.
 
 
Είναι πια επώδυνα γνωστή η συνταγή και υφιστάμεθα πραγματικότατα τις συνέπειές της: άτολμοι αριστεροί που τα βάζουνε με κωλοπετσωμένους δεξιούς, πανίσχυρες ελίτ και πακτωμένους κεφαλαιοκράτες. Στο πρώτο στραβοπάτημα η χώρα βυθίζεται είτε στη χούντα είτε στη φαυλοκρατία.

Κάπως έτσι και η φάση ΣΥΡΙΖΑ: όπως κι αλλού, η Αριστερά το πάει λάου λάου (π.χ. ο Αλλιέντε δεν αποστράτευσε τον Πινοτσέτ όταν έπρεπε) και δεν έχει εναλλακτικά σχέδια συνήθως -- ή έχει αλλά δεν κοτάει, όπως έγινε με τον ΣΥΡΙΖΑ πέρσι. Προσπαθεί δίψυχα να κάνει σοσιαλδημοκρατία μήπως και μετά περάσει σε τίποτε πιο βιτσιόζικο και ψαγμένο, αλλά καταλήγει να τα κάνει σαλάτα. Και σαλάτα σημαίνει δυστυχία, θάνατος και ΔΝΤ (ιδίως στη Λατινική Αμερική).
 
Και φυσικά οι αριστεροί έχουνε και τα ΜΜΕ εναντίον τους, τα οποία ακολουθούνε σταθερή γραμμή παντού: από τη Βρετανία του Μέρντοκ μέχρι τη Βραζιλία του Globo και από τις ΗΠΑ του Fox News μέχρι την Ελλάδα των εργολάβων. Σύμφωνα με τα ΜΜΕ, όταν οι δεξιοί είναι αδίστακτοι, τολμούν και δείχνουν πυγμή, επειδή δεν λαϊκίζουν και επειδή βλέπουνε τον γκρεμό μπροστά μας (η πορεία προς τον οποίο είναι αυτοεκπληρούμενη προφητεία). Σύμφωνα με τα ΜΜΕ, όταν οι αριστεροί είναι στοχοπροσηλωμένοι και τολμούν, αποτελούν φανατικούς και επικίνδυνους οπαδούς του ολοκληρωτισμού.

[...]
 
Γιατί πήγε η Αριστερά για βρούβες; Ενδεχομένως, πρωτίστως επειδή έπαψε να αναλύει την ταξική πραγματικότητα ανά πάσα στιγμή και σε κάθε συγκυρία ενώ παράλληλα επαναπαύτηκε στη μελέτη κι ερμηνεία των γραφών της και στις μαχμουρλίδικες βεβαιότητες του ντετερμινισμού, του "έτσι κι αλλιώς η γη θα γίνει κόκκινη". Ενδεχομένως επειδή ανέλαβαν να την καθοδηγούν οι ταξικοί αποστάτες, κάποτε φωτεινές εξαιρέσεις, αλλά από το '50 και μετά οι τυπικοί αριστεροί, ιδίως στη gauche caviar: άνθρωποι που τους ενδιαφέρει το ζήτημα της κοινωνικής δικαιοσύνης όσο οι χορταστικές μερίδες αφορούν έναν σεφ που θέλει να χτυπήσει αστεράκι Μισελέν. Η Αριστερά έπαψε να είναι υπόθεση της εργατικής τάξης και εξελίχθηκε σε κίνημα στοχασμού, ενώ μεταμορφώθηκε σε σύστημα αρχών κυρίως αφηρημένων, όταν δεν είναι ιερατείο και θρήσκευμα, όπως το ΚΚΕ μας.
 
 
Με αναίδεια, δειλία και κυνισμό ο ΣΥΡΙΖΑ αγνόησε το δημοψήφισμα και συνέχισε την επαχθή (όχι "απεχθή") μνημονιοκρατία. Οι φτωχοί πληθαίνουν· οι αυτοχειρίες συνεχίζονται· αμέτρητες οικογένειες ζουνε με θλίψη, μακαρόνια και στα σπίτια παπππούδων· έχουμε γεμίσει άστεγους και πένητες, κάποιοι από τους οποίους προέρχονται από τη μεσαία τάξη που αποσαθρώνεται· οι έμποροι υποφέρουν· η αποβιομηχανίση είναι πια επιδημία· η αστυνομία και η δικαιοσύνη είναι όπως τις ξέραμε επί Σαμαρά· το κράτος πρόνοιας φυτοζωεί· μας ταΐζουν έθνος, ηθικό πανικό κι Ορθοδοξία. Επιπλέον ξεπουλιούνται τα πάντα και περνούν νόμοι που εξασφαλίζουν τη συνεχιζόμενη δήωση των αγέννητων γενεών.
 
Παράλληλα σχεδόν κάθε κοινωνική αντίδραση σίγησε: είτε γιατί δαιμονοποιείται και κατασυκοφαντείται, είτε λόγω απελπισίας, είτε γιατί οι πρώην φορείς της διαμαρτυρίας τακτοποιήθηκαν από την κυβέρνηση (κάποιοι άλλωστε αντιδρούσαν το 2010-2015 με σκοπό να διοριστούν), είτε γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ εκ του αποτελέσματος επιβεβαίωσε την ΤΙΝΑ (There Is No Alternative) και την πολιτική του να πορευτούμε όπως μας αφήνουν. Ταυτόχρονα η ΑΝΤΑΡΣΥΑ κάπου κρύβεται, η ΛΑΕ είναι μια θλιβερή παράτα, το ΚΚΕ η γνωστή όπερα της πεντάρας με τα μεγάλα ηθικά διδάγματα και την αγκυλωμένη εικονογραφία του.
 
 
Αριστερά χωρίς κινήματα και χωρίς σταθερή και διαρκή πίεση προς το σύστημα είναι φαντασίωση. Ναι, η αιχμή του δόρατος σε οποιοδήποτε κοινωνικό κίνημα είναι οι συνειδητοποιημένες ομάδες που κινητοποιούν, ερμηνεύουν, μπλαμπλαμπλά, αλλά η αιχμή του δόρατος χωρίς το υπόλοιπο δόρυ (κινήματα, συνδικάτα, δυναμικές συλλογικότητες) είναι καλή μόνο για μανικιούρ, και πάλι λίγο άγαρμπο. Δεν έχει νόημα να συζητάμε τι να κάνουμε αν δεν το κάνουμε και αν δεν μπορούμε να το κάνουμε γιατί δεν υπάρχει κανένας να το κάνει μαζί μας. [...]

Μην ξεχνάμε: η Δεξιά είναι σε όλα ανώτερη και κωλοπετσωμένη, η Δεξιά είναι πολυώνυμη. [...] [A]υτή είναι, η μία, η Δεξιά και τα έχει όλα καβατζωμένα. Η Δεξιά έχει πάντα δίκιο. Όταν κλάνεις εσύ, είσαι κλανιάρης και μπίχλας. Όταν κλάνει η Δεξιά, υπάρχει λόγος: TINA, Realpolitik, ανθρώπινη φύση σκολιά και διεστραμμένη, περιρρέουσα ατμόσφαιρα, οι συνθήκες κτλ. Η Δεξιά έχει πάντα δίκιο, είπαμε.

Η Αριστερά είχε μόνο το ηθικό πλεονέκτημα: τη μέριμνα για εκείνους για τους οποίους δεν μεριμνά κανείς, μέριμνα ταξική και όχι φιλάνθρωπη, που χτίζει αλληλεγγύη ή τίποτα. Όπου έχασε το ηθικό αυτό πλεονέκτημα, στις χώρες της σοβιετικής γραφειοκρατίας, στη Γαλλία και στην Ελλάδα π.χ., η Αριστερά ψόφησε από μόνη της. Οπουδήποτε αλλού τρώει γερό βρωμόξυλο από τη Δεξιά η οποία, είπαμε, έχει την μπάνκα, τα μέσα, τις καβάτζες και απαράμιλλη πείρα. Κι έχει πάντα δίκιο.

[...]

Άρα να σιωπήσει κανείς; Όχι. Ενώ περιμένει να "ωριμάσουν οι συνθήκες" ή -- καλύτερα -- ενώ εργάζεται προς την κατεύθυνση του να ωριμάσουν, συλλογικά όσο γίνεται, πρέπει να έχει επίγνωση του εξής: η Ιστορία είναι αδυσώπητη σχεδόν όσο η Φύση. Η Ιστορία συντρίβει χιλιάδες ανθρώπους καθημερινά, ανθρώπους συνήθως που κανείς δεν ακούει, με τρόπους ανεπαίσθητους, δίπλα μας και στον Τρίτο Κόσμο, στις ΗΠΑ και στη γειτονιά μας, μέσα στην οικογένεια και μέσα στον παγκοσμιοποιημένο καπιταλισμό. Αντί να ονειρευόμαστε μόνο Μεγάλες Επαναστάσεις και πόλεις αναρχικές, μπορούμε στο μεταξύ να σώσουμε οτιδήποτε αν σώνεται, να μπλοκάρουμε εξουσιαστικές λειτουργίες (από την καταπίεση της δεσποτικής μάνας μέχρι τον αναντίλεκτο λόγο του εργοδότη) και να ελέγξουμε την κάθε εξουσία που μας καπακώνει χρησιμοποιώντας ό,τι έχουμε: τα όποια προνόμια και την όποια θέση και τα όποια λεφτά ή τουλάχιστον τη μία φωνή που έχουμε όλοι.