Sraosha: for having created new poetic expressions within the great American song tradition

Η Σουηδική Ακαδημία βραβεύει οράματα όταν δίνει Νόμπελ Λογοτεχνίας. Αναγνωρίζει κυρίως ένα από τα κατορθώματα της τέχνης του λόγου: να ανοικειώνει, να μετακινεί την οπτική μας γωνία, μεταπτωτικά πολλές φορές, να μας δείχνει το Λοξό και το Άλλο που κρύβονται στο προφανές. Και πώς αλλιώς, άλλωστε; Λέτε π.χ. να συνάχτηκαν το '79, να διάβαζαν φωναχτά και να είπαν "ε ρε φίλε, τι ωραίες παρηχήσεις! δες κάτι σένια κρυφά λογοπαίγνια!"; Από αυτή την άποψη το όραμα του Ντύλαν είναι λιτό, εναργές και απέραντο, μια ποιητικώς αποθεωμένη Αμερική (δεν ανέφερα τζάμπα τον Ελύτη).

Μην είμαστε λοιπόν αμνήμονες: η Σουηδική Ακαδημία βράβευσε πέρσι τη δοκιμιογράφο Αλεξίεβιτς, την Ιστορία της Δυτικής Φιλοσοφίας του Ράσελ to 1950 και το 1953 την Ιστορία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου (ή κάτι τέτοιο) του Τσώρτσιλ. Γιατί τα θεώρησε σπουδαία έργα λόγου, όχι γιατί τα πέρασε για επικά ποιήματα ή πεζή μυθοπλασία. Αν δεν ήταν η Ακαδημία υπερσυντηρητική, όπως οι ακαδημίες κάθε είδους σχεδόν οφείλουν να είναι, θα βράβευε και την Ιστορία του λαού των Ηνωμένων Πολιτειών του Ζινν.

Συντηρητική ξε-συντηρητική, η Σουηδική Ακαδημία δεν είναι περιχαρακωμένη σε στερεοτυπικούς ειδολογικούς και γραμματολογικούς ορισμούς. Σε αυτό διαφέρει από το αναγνωστικό και γνωμοδοτικό κοινό στην Ελλάδα, που θεωρεί ότι ο Ντύλαν δεν είναι Λογοτεχνία γιατί το έργο του δεν εμπίπτει στην κατηγορία "μυθοπλασία" ή "ποίηση στο χαρτί".

Στην Ελλάδα η λογιοτατοσύνη (όχι λογιότητα, όχι λογιοσύνη) μας έχει φάει και μας έχει ξαναφάει τουλάχιστον από τον καιρό του Σολωμού. Είναι διασκεδαστικό το μένος και τα επιχειρήματα κατά του να βραβεύονται "στιχουργοί", αν και ο Ντύλαν στιχουργεί όσο εγώ κάνω αστυνομικό ρεπορτάζ, ίσως και λιγότερο. Το μένος όμως τροφοδοτείται από την ψώρα της λογιοτατοσύνης, ελέω και αυτή του σχολικού μας συστήματος: όταν συζητάμε τον λόγο και τα έργα του, ταυτίζουμε το μέσο, τον λόγο, με συγκεκριμένες και λογίως αποδεκτές μορφές τέχνης του.

Στην Ελλάδα λέμε λ.χ. ότι "ο κινηματογράφος είναι τέχνη". Και όταν λέμε "τέχνη" εννοούμε κάτι μεταξύ Μπέργκμαν, Τρυφώ και Παρατζάνοφ, Κουροσάβα, Μαλ και Κάπρα: το σινεμά του auteur. Όπως όμως μας υπενθυμίζει η Αθηνά Καρτάλου στη διδακτορική διατριβή της, ο κινηματογράφος είναι μέσο με το οποίο μπορεί να γίνει τέχνη αλλά μπορούν κι ένα σωρό άλλα πράγματα να γίνουν, όπως και να γίνει τέχνη που δεν είναι σινεμά του auteur. Ομοίως, ο λόγος είναι μέσο, με το οποίο μπορεί να γίνει τέχνη αλλά κι ένα σωρό άλλα πράγματα: μπορεί να γίνει και τέχνη που δεν είναι πεζή μυθοπλασία ή ποίηση του βιβλίου.

Τέλος, αν δεν παραλάβει ο Ντύλαν το Νόμπελ δεν θα πρωτοτυπήσει ούτε σε αυτό.