Στην τελευταία ταινία Μπάτμαν που έκανε ο μεγαλοφυής Νόλαν, υπάρχει μια σκηνή όπου ένα ζευγάρι ηλικιωμένων αστών εκδιώκεται από την έπαυλή του, ενώ διάφοροι αγριεμένοι μπάχαλοι σπάνε τα σερβίτσια τους, αδειάζουνε ντουλάπες και συρτάρια και γενικώς ασχημονούν όπως το πόπολο στο Παρίσι του 1848 ή στην Αγία Πετρούπολη του 1917. Η σκηνή, που παραπέμπει στη Λίστα του Σίντλερ κατά τον Old Boy, αποσκοπεί στο να μας προδιαθέσει αρνητικά απέναντι στους αόριστα αριστερούς επαναστάτες και μαχητές των δρόμων -- των οποίων θα δούμε κατόπιν ότι ηγούνται πολύ κακοί άνθρωποι. Πειθόμαστε λοιπόν ότι δεν πρόκειται για "κανονικούς" επαναστάτες αλλά για βίαιους μπαχαλάκηδες: είναι λευκός όχλος που συμπεριφέρεται σαν αράπηδες, για να το θέσουμε στα συμφραζόμενά του. Επίσης, η κομβική αυτή σκηνή μάς εικονογραφεί τον Μεγάλο Μπαμπούλα του Δυτικού Κόσμου από τον καιρό του "Ιησούν ή Βαραββάν" στο Πραιτώριο: την οχλοκρατία. Ο όχλος είναι αγέλη που δεν οργίζεται αλλά ασχημονεί, που δεν κινείται συντονισμένα παρά χαοτικά και αταβιστικά, που δεν εξεγείρεται αλλά παραφέρετα ανεξέλεγκτα. Ο όχλος είναι ο Κίνδυνος.

 

Ο όχλος είναι φτωχοί. Ο όχλος πρέπει να αστυνομεύεται και να καταστέλλεται: ανώνυμος και άβουλος, πανικοβάλλεται και λεηλατεί. Ο όχλος είναι ζόμπι. Αυτό μας λένε και τα μακρινά πλάνα των Αλβανών στο Δυρράχιο (θυμάστε;) που πάσχιζαν να μπουν στους σκυλοπνίχτες για Ιταλία, των προσφύγων που τρέχουν σαν γελάδια τρελαμένα στις ουγγρικές πεδιάδες ή που τους μαντρώνουν σε ηλιόλουστα γήπεδα ελληνικών νησιών. Κανένα κοντινό πλάνο, μόνον πανοραμικά και μακρινά: ο όχλος είναι ζώα και είναι και βρωμιά.

 

Το σενάριο (το "αφήγημα", όπως αποκαλείται πια) αποκτά τρύπες και εν μέρει ξηλώνεται όταν πάρει το μάτι σου έναν φροντισμένο σκελετό γυαλιών, ένα κινητό τηλέφωνο, έναν χαρτοφύλακα δερμάτινο που στεγάζει τα τελευταία υπάρχοντα. Γιατί εκεί καταλαβαίνεις αυτό που δεν θες να ξέρεις: άλλο οι κουρελήδες που τους τρώνε τα όρνια ζωντανούς στην κατάξερη Ανατολική Αφρική, άλλο οι πνιγμένοι στα φέρυ της Ινδονησίας και των Φιλιππινών ή τα θύματα των λοιμικών και των φαρμακοβιομηχανιών, άλλο κάτι κουρελήδες που ζούσαν σε παράγκες στ' αφγανοπακιστάνια μέχρι να τους ανατινάξουν για σκοποβολή κωλόπαιδα χειριστές μη επανδρωμένων σε θαλάμους επιχειρήσεων. Άλλο αυτοί και άλλο οι κανονικοί άνθρωποι.

 

Και κανονικοί άνθρωποι, βεβαίως, σημαίνει μη φτωχοί. Αν έλεγε κανείς ότι επί Μνημονιοκρατίας αυξήθηκε η πορνεία κατακόρυφα και η βρεφική θνησιμότητα μεταξύ π.χ. των Τσιγγάνων ή αν έλεγε ότι χιλιάδες άνθρωποι εξαρτώνται πλέον από συσσίτια και ελεημοσύνες, δεν θα έπαιζε βλέφαρο. Όμως σοκάρουν οι αυτοκτονίες νοικοκυραίων: αυτοί δεν είναι όχλος και στατιστικές. Φρικάρει η αύξηση στις καρδιοπάθειες και στα ψυχικά νοσήματα στα μεσαία στρώματα. Κι αναρωτιέται ο θεατής της τηλεόρασης και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης: πώς γίνεται οι κανονικοί άνθρωποι να γίνονται όχλος και προσφυγιά; Οικογενειάρχες, μάνες, έμποροι, γιατροί και δικηγόροι; Γιατί δεν πήραν μια πτήση να πάνε να μείνουν σε κανα συμπαθητικό ξενοδοχείο; Γιατί δεν έμειναν στις ερειπωμένες πόλεις τους να το παίξουν αντίσταση; ή έστω να κλειδώσουνε την πόρτα και να περιμένουν να περάσει η μπόρα;

 

Η απάντηση είναι γνωστή. Όπως θα σας έλεγαν οι Εβραίοι της Μεσευρώπης, οι Μικρασιάτες πριν από αυτούς και οι Αρμένιοι ακόμα πιο πριν, όπως ξέρουν οι Ανατολικοευρωπαίοι "μετανάστες" της δεκαετίας του '90, η φτώχεια είναι πιο εύκολη απ' ό,τι νομίζουμε. Και η προσφυγιά ακόμα πιο εύκολη. Δεν χρειάζεται καν πόλεμος, ένα βαρβάτο καπιταλκοντρόλ διαρκείας αρκεί.