Πάνος Θεοδωρίδης: Πατρώα γη

H Χάρσερα, το χωριό του πατέρα μου, βρίσκεται στην Χαλδία, σε μια κοιλάδα που καταλήγει στον ποταμό Κάνι, βόρεια από το Γκιουμούσχανε, την Αργυρούπολη. Κατά το σύστημα των ορεινών οικισμών της ανατολικής Μικράς Ασίας, ήταν χωρισμένη σε μαχαλάδες.

Η Χάρσερα, με τριακόσιους κατοίκους ήταν χριστιανική, ο ναός της ήταν της Κοιμήσεως, αρχαίος, με λευκή πέτρα, το σχολείο της μεγάλο, η απέναντι Διάκονα είχε διακόσιους κατοίκους με ναό του Αγίου Κωνσταντίνου και σχολείο και το Ομάλ, μικρότερο και με οικογένειες οθωμανών με σχολείο και ναό της Θεοτόκου πάλι.

Στην κοιλάδα, δύο μοναστήρια του αγίου Ακεψιμά και του αγίου Γεωργίου του Χαλιναρά και ανάμεσα μαχαλάδες μουσουλμάνων αλλά με ποντιακά ονόματα, κατά τον Οργοντζίδη: Γοδανάντων, Ρωμανάντων,Χατσάντων ,Καλτάντων,Ζεϊπενέντων και Τσαπαϊλάντων.

Στη Χάρσερα υπηρέτησε δάσκαλος ο Κανδηλάπτης 1881-1971) περι το 1900 που άφησε πλήθος βιβλίων και διέσωσε τους στίχους από ένα τραγούδι που μνημονεύει τους «Χαρσερέτες». Αναφέρει και πολλές άλλες εμπειρίες από τόπους. Η περιοχή έβγαζε μήλα, ελμάζ, και αχλάδια, αρμουτσή. Ο προπάππος μου ελέγετο Τατάς, ως υποκοριστικό ,ήταν ζουρνατζής, επίτροπος και μυλωνάς,είχε χαμελέτα, υδραλέτη, νερόμυλο.

Οι περισσότεροι απόδημοί του, εποίκισαν τον Βλαδικαύκασο, μετέπειτα Ορτζονικίτζε, όπου υπήρχαν πολλοί από την κοιλάδα εύποροι και η ποντιακή κοινότητα ευημερούσε.

Μετά τον υπερσιβηρικό απλώθηκαν ώς τον Ειρηνικό, στο Χαρμπίν και στο Ιρκούτσκη, όπου και ο πάππος μου Παναγιώτης, ο φούρναρης.

Στην Χάρσερα οι Χαραλαμπιδαίοι έχτισαν ένα πελώριο κονάκι κάτω από τον λόφο του Κομονόσταφου που σώζεται και σήμερα.Και μια οικογένεια από το Χατσάντων,στο Βλαδικαύκασο,πολύ εύπορη, οι Οσμαναγάντες, έγιναν χριστιανοί εκει,άλλαξαν όνομα και οι απόγονοί τους υπάρχουν ακμάζοντες στην Ελλάδα.

Σήμερα λέγεται Γεζίλντερε Κογιού και λίγα έχουν αλλάξει. Τόσο από την κοιλάδα, όσο κι απο τον Βλαδικαύκασο, ήρθαν με την προσφυγιά του 1923/24 και κατοίκησαν την Αγροσυκιά.

Υπάρχει μια μαρτυρία πως φεύγοντας, ο καλογερος του Χαλιναρά, έκαψε το περιεχόμενο της βιβλιοθήκης του μοναστηριού, αλλά σώθηκαν φορητές εικόνες. Παρομοίως θρυλείται πως σε τόπο που μου ανέφεραν, είχαν θάψει κινητά του ναού που εγκατέλειψαν.

Οι παραδόσεις για την Χάρσερα και τα πέριξ ήταν ζωντανές επί δεκαετίες. Από την δεκαετία του 80 άρχισαν και οι επισκέψεις, είδα μια βιντεοκασέττα, τώρα στο διαδίκτυο παρακολουθώ ιστορίες, φωτογραφίες και ανάλογα των σημερινών κατοίκων.

Εδώ ξεκίνησε το ένα μου σόι, από Χάρσερα και Διάκονα.και μέσω Σιβηρίας και Καυκάσου, έφτασε στο Χαρμάνκιοϊ, οπότε ξεκίνησε το «εδώ» της.

Απογύμνωσα το κείμενο από κάθε νοσταλγία και με στεγνά μάτια, ως παρακαταθήκη για τους απογόνους που ριζώνουν σε άλλες χώρες και δεν μεταφράζεται εύκολα ο νόστος.

Δείτε επίσης:

O θρύλος του Αβρετ Χισάρ

Τροιζήνα μετά την Ακρόπολη;

To αφήφιστον της εκλογής