Τα ελληνικά πολυτεχνεία, το δουλεύουν. Ιδιωτικές εταιρείες το ξέρουν και το πουλάνε. Δεν θα σας μπλέξω με την εφθαρμένη λέξη «ιπιστίμ», αλλά η τεκμηρίωση, η αποτύπωση και η τρισδιάστατη απεικόνιση μνημείων, κτιρίων, αρχαιολογικών χώρων, λιμένων, με ποικίλους τρόπους, δαπανηρούς αλλά επωφελείς για την διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, όπως και για την εποπτική εικόνα της, ακυρώνει πολλές τεχνικές, απολιθώνει μερικά επαγγέλματα, ενώ έχουν περισσέψει οι «εικονικές περιηγήσεις» τόσο πολύτιμες στις συγκριτικές επιστήμες, στις ξεναγήσεις και σε πλήθος εφαρμογών. Από τα πανάκριβα και «σπάταλα», με υψηλό βαθμό αβεβαιότητας παρωχημένα μοντέλα, που άρχισαν να «ραγίζουν» από το τέλος του προηγούμενου αιώνα, βρίσκονται ήδη σε πλήρη άνθιση, κι όπως συμβαίνει με όλα τα εφευρήματα τέτοιου τύπου περνάνε κι αυτά την εφηβική τους περίοδο.

Ήδη τα μικροαντικείμενα, μπορούν να αποκτήσουν τρισδιάστατα αντίγραφα που οδηγούν με ευρηματικές ιδέες, σε νέες εφαρμογές κάθε τύπου ή μεγεθών και με κάθε υλικό.

Ιστορικές πόλεις, συγκροτήματα, εποπτικά σύνολα, διασφαλίζουν κατ΄αρχάς την μορφή και την εικόνα ενός υπαρκτού όγκου πληροφοριών, επιτρέποντας την ανασύστασή του, στη δυστυχή περίπτωση που ένα μνημείο, σύνολο ή ενότητα, χαθεί από φωτιά, σεισμό ή άλλη συμφορά. Τελευταίο παράδειγμα, η Νοτρ Νταμ. Παράλληλα, αναπτύσσονται και άλλες εφαρμογές, που επιτρέπουν ακριβέστατες «τομές» στο σώμα των μνημείων.

Αυτός ο τρισδιάστατος κόσμος δεν ακυρώνει την ανασκαφική έρευνα -την διευκολύνει. Η συνθετική σκέψη αποκτά πολύτιμο σύμμαχο.

Και αμέσως σκέφτηκα πόσο μια παλιά ιδέα που βγήκε στράφι, ένας αρχαιολογικός «άτλαντας» της Θεσσαλονίκης, με τον υπέργειο και υπόγειο πλούτο της, θα μπορούσε να παρουσιαστεί τρισδιάστατος, άρα και τεκμηριωμένος, συνδέοντες εποχές, φάσεις και περιόδους, με έναν ακριβή και εποπτικόν τρόπο.

Φυσικά, δεν θα λησμονήσουμε πως ολόκληρος ο «ψηφιακός πολιτισμός» για το ευρύ κοινό είναι αποτέλσμα μιας δαιμονικά ευπαθούς αγοράς. Με δυό λόγια, το πρώτο δείγμα είναι πανάκριβο, φαρμάκι, ώσπου η τεχνολογία προχωρεί και ακυρώνει το παλιό. Αυτά συνέβη και συμβαίνει στα κινητά, στα δίκτυα, στους σαρωτές, στους εκτυπωτές. Το τι λεφτά έχω ξοδέψει από το πρώτο spectrum τη δεκαετίας του 80, και πόσα περιφερειακά αποκτήθηκαν μεγέθους πολυτελούς τάφου, για να βολευτώ με εκατό φορές μικρότερα μηχανήματα, δεν περιγράφεται. Αλλά αυτή η «προκοπή με το σταγονόμετρο» είναι χαρακτηριστική των νέων εμπορικών ηθών που διατηρούνται ολοζώντανα και διατηρούν ατελείωτες ουρές πελατών, που ξενυχτούν για να αποκτήσουν ένα νέο μαραφέτι.

Βέβαια, την χώρα κουρταλεί ο αυτόκλητος επιτελισμός. Καημό το έχουμε να μη ξεκινήσει μια υλοποίηση χωρις «φορέα» και χωρίς «στρατηγικό σχεδιασμό». Κανονικά, σε χώρα που κάποτε αποφασίστηκε να ελεγχθούν δεκάδες χιλιάδων κτήρια και μέσα σε μια γενιά ελέγχθηκε έν αστείο ποσοστό, δεν περιμένω (απεναντίας μελαγχολώ) καμία οργανωμένη ράτζια να καταγραφει το «νυν» πόλεων, μνημείων και τεχνημάτων, μήπως και υπάρξει η ισχνή περίπτωση ενός «εσαεί». Ειδικά στις πόλεις μας, το σκανάρισμα του υπάρχοντος «σήμερα» είναι θεοφιλής και σωτήρια πράξη, που θα επιτρέψει ανατάξεις και διασώσεις. Αλλά αυτά μάλλον θα γίνουν, εάν γίνουν  στον άλλον αιώνα, που δεν θα χρειάζονται πλέον, διότι άρχων του Κόσμου θα είναι ένα σαμιαμίδι ριγέ με μυαλό σαρδελομάνας, οπότε θα αναλάβει την στερεοσκοπική καταγραφή των κατασκευών του μέλλοντος και των κατοικιών των απογόνων μας, ήτοι, γιούρτες, ιγκλού από σεντέφι και μεταβλάχικα μετακαλύβια.