Τέθηκε το ερώτημα: αξίζει να αποδομηθεί το «Δόγμα Πετράκου» ή κάποιος ιδιώτης θα κάνει τσάμπα δουλειά που απλώς θα λάβει μερικές εκατοντάδες λάικ και κοινοποιήσεις; Αξίζει δηλαδή να μπει κάποιος στον κόπο για να ακουστεί ο αντίλογος σε ένα echo chamber; Όποιος αμφιβάλλει για την ύπαρξη αυτού του κλειστού θαλάμου που αντηχεί, πολλαπλασιάζει, και ενισχύει ταυτόσημες απόψεις δεν έχει παρά να τσεκάρει πόσους φίλους έχει στη λίστα με τα λάικ και τις κοινοποιήσεις στην περίφημη ανάρτηση Πετράκου.

Η απάντηση στο ερώτημα έχει να κάνει με το τραμπικό σύστημα διακυβέρνησης που βιώσαμε και συνεχίζουμε να βιώνουμε τα τελευταία χρόνια. Ή, για να είμαι ακριβής, σε μια συγκεκριμένη έκφανση της διακυβέρνησης του Τραμπ. Μπορεί ο Τραμπ να μην κατάφερε τελικά κινήσεις ουσίας στα ενδότερα της άσκησης πολιτικής του, αλλά αυτό που κατάφερε ήταν να εδραιώσει και να δώσει βήμα σε μια συλλογική παράνοια που θα αρκούσε, ίσως, να θεωρείται ότι έχει το ακαταλόγιστο αν δεν κατέληγε να είναι επικίνδυνη. Αλλά ας το δούμε από την αρχή. Ο Τραμπ ήταν αυτός που άνοιξε τους ασκούς του Αιόλου με τη συστοιχία ψεμάτων που εκτόξευε σε κάθε ευκαιρία. Αυτό που αποκαλείται firehose of falsehood: έναν καταιγισμό ψεμάτων αναμεμειγμένα με φέικ νιούζ αλλά και μικρές δόσεις αλήθειας που ως στόχο έχουν να κάνουν τον δέκτη να αισθανθεί δέος, να σαστίσει, και τελικά να σιγήσει. Να κατανοήσει ότι δεν υπάρχει πλέον αλήθεια ή ψέμα, σωστό ή λάθος, αλλά ένα αχανές τερέν όπου η αλήθεια, αν υπάρχει, είναι απολύτως σχετικοποιημένη και κατασκευασμένη. Ο Τραμπ κατάφερε να περάσει αυτή την τακτική σε άλλο επίπεδο· κατάφερε να τη βγάλει στα ανοιχτά. Μέσω της πολυβολικής χρήσης του τουίτερ του, αλλά και μέσω παραδοσιακών, φίλα προσκείμενων, μέσων κατάφερε να εκχερσώσει σημαντικές εκτάσεις ακλόνητων για καιρό αληθειών, και να ετοιμάσει το έδαφος για τη μεγάλη σπορά των ψεμάτων.

Τι σχέση έχει ο Πετράκος με αυτή την πρακτική; Ο Τραμπ είναι αυτός που κατέδειξε την προσήνεια της “αλήθειας” στον μέσο άνθρωπο. Ο Τραμπ είναι αυτός που έφερε την αλήθεια στα μέτρα του ανθρώπου. Ο Τραμπ είναι αυτός που όταν τα παραδοσιακά μέσα προσπαθούν να τον αντικρούσουν με ένα σοβαρό fact checking, εκείνος βγαίνει και δηλώνει το περίφημο «προσπαθούν να με φιμώσουν γιατί κατά βάθος μισούν εσάς». Εσάς που επιτέλους συναντήσατε τον προφήτη σας. Ο Τραμπ, είναι, τηρουμένων των αναλογιών, όχι κάτι λιγότερο από ένας Προμηθέας που έφερε τη σοσιαλ-μιντιακή λαίλαπα στην εργαλειοθήκη τού ανθρώπου της διπλανής πόρτας. Ο Τραμπ είναι αυτός που έδωσε τη δυνατότητα στον μέσο άνθρωπο να ακούσει μια φωνή που δεν μιλάει ελιτίστικα και διανοουμενίστικα, και ούτε απευθύνεται σε αυτούς που μιλάνε τοιουτοτρόπως: σε αυτούς που γνωρίζουν να χειρίζονται πολύπλοκες έννοιες ή που έχουν αποκτήσει εξειδικευμένες γνώσεις, κοπιώδη προϊόντα πανεπιστημιακών σπουδών. Ο Τραμπ εκδημοκράτισε και εκλαΐκευσε σε τέτοιο βαθμό την επιστήμη και τα πέριξ της επιστήμης που έδωσε στον μέσο άνθρωπο όχι τη δυνατότητα, γιατί αυτή υπήρχε και πριν το 2016, αλλά την ψυχολογική σκευή και την έπαρση να αντιμετωπίσει ως ίσος προς ίσο κάθε επιστήμονα. Το μόνο που χρειαζόταν τελικά ήταν ένας λογαριασμός στα σόσιαλ-μίντια και μερικά κλικ στην Wikipedia.

Η περίπτωση Πετράκου είναι λοιπόν χαρακτηριστική: πάνω από 23.000 κοινοποιήσεις για ένα κείμενο που δεν θα στεκόταν ούτε για μερικά δευτερόλεπτα σε μια σοβαρή συζήτηση απέναντι σε αυτούς που όμως μιλούν την άλλη γλώσσα, και στέκουν σε αυτό το δεικτικό “above your pay-grade” επίπεδο. Επίπεδο που εδώ δεν χρησιμοποιείται για να κάνει διακριτές, χρηματικές διαφορές, αλλά, πρώτα και κύρια, νοητικές και γνωσιακές. Ο Πετράκος, αν παρατηρήσετε τα σχόλια στην ανάρτησή του, δεν εισπράττει κύδος μόνο γιατί έφτασε στην αλήθεια που κρυβόταν μπροστά στα μάτια μας, αλλά γιατί κατάφερε ένα καίριο πλήγμα απέναντι στην ιντελιγκέντσια που τον εξοστρακίζει διαρκώς στην ακαδημία τού Fame Story που συνιστά και το alma mater του. Γιατί δεν έχει σημασία ο έλεγχος, ούτε των πηγών ούτε της χρήσης των στοιχείων που παρέχουν αυτές οι πηγές. Σημασία έχει να θέλεις να καθίσεις κάτω, και σε απλά ελληνικά να εξηγήσεις στον άνθρωπο που έχεις στην άλλη πλευρά της οθόνης σου ότι αυτό που κατά βάθος αισθάνεται είναι αλήθεια: ναι, μας χειραγωγούν! Ναι, δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος ή, αν υπήρχε, πέρασε. Τα πράγματα είναι απλά και ανακουφιστικά.

Η λεπίδα του Όκαμ έχει τελικά και μια άλλη χρήση: ανάμεσα σε ανταγωνιστικές “αλήθειες” δεν επικρατεί πάντα η απλούστερη (αυτή με τις απαραίτητες και μόνο εικασίες), αλλά, ενίοτε, επικρατεί η απλούστατη: μια κενολογία: απλή και έμπλεη ντομπροσύνης. «Cui bono?» λοιπόν; Όλα είναι ψέματα και η μοναδική αλήθεια είναι η αλήθεια που όλοι γνωρίζουμε: οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι.

Edit: ο ιδιώτης που μπήκε στον κόπο να απαντήσει είναι ο φίλτατος Γιώργος Καργιολάκης: λινκ εδώ.

Edit2: ο επίσημος fact checker, Ελληνικά Hoaxes, παρουσίασε μια λεπτό προς λεπτό απάντηση στις θέσεις, στο βίντεο Πετράκου: λινκ εδώ