Ωραία και συμβολικά τα μνημεία και η Ουνέσκο της, αλλά δεν προσθέτουν και  πολλά στην κατανόηση του τετριμμένου χθές, αυτού που μας διαμόρφωσε και μας τυραννάει, όταν ξεχνάμε τον ρόλο του τουρίστα ή του θεοσόφου.Τα οπτικά realia που δεν θαυμάστηκαν, δεν προσέλκυσαν συνειδήσεις αβροδίαιτες, βρίσκονται ακόμη κατά χιλιάδες στις σημερινές δέλτους των ανθρώπων, μόνο που δεν κόβουν εισιτήρια, δεν ιδρώνει κανένα αφτάκι όταν χάνονται, ή παραμένουν πεισματικώς ανερμήνευτα, αφού δεν συμβαίνει κάποια ιδεολογική ή σωματική στύση που παράγει το ρίγος της κληρονομιάς των πατέρων μας.

Ας θυμίσω μερικά κατορθώματα των μεσαιώνων, που τον θεωρούμε σκοταδισμό, ή, το πολύ, δεύτερο σύζυγο, βάναυσο και υποκριτή της Μητέρας Αρχαιότητας. Καθώς οι παραδόσεις της Παιδείας μας, παραμένουν ακαδημαϊκές, και απουσιάζει κάθε μνεία στην Τέχνη των Δημιουργικών συνειρμών, ας καταστρώσω μιαν Αυλή Θαυμάτων, για τους μερακλήδες που δεν γοητεύονται όταν «το σεμινάριο που θα παρακολουθήσουν» δεν συμπεριλαμβάνεται σε μια εύπεπτη «βεβαίωση» που θα συμβάλει σε καριέρες.

Ιστέον πως ο μεσαιωνικός άνθρωπος περιβάλλονταν από μηχανές. Μηχανές εδάφους, εργαλειοθήκες και  υποκλοπή ξένης τεχνολογίας, τύφλα να ‘χουν οι σύγχρονοι πλαγιαρισμοί.

Ο Μάγνος Πομπήιος, κατέλαβε τα Κάβειρα του Πόντου και εκεί του έδειξαν τον υδραλέτη, τον πρώτο νερόμυλο. Η τεχνογνωσία μεταφέρθηκε με τέτοια ταχύτητα, ώστε φτιάχτηκαν οι πρώτοι ποταμόμυλοι στον Τίβερι (και ήξεραν πως να τους αποσυναρμολογήσουν σε μια πολιορκία του Βελισαρίου, επτά αιώνες αργότερα). Υπήρξε και αντιδάνειο: ο ανεμόμυλος, φυτεύτηκε στον Ταύρο και στον Αντίταυρο, στα χρόνια των σταυροφόρων, από την ρυπαρή, απολίτιστη Δύση. Εκεί όπου από καιρό, εκμεταλλεύτηκαν τις παλίρροιες για να φυλακίζουν θαλασσινό νερό σε πελώριες δεξαμενές, που ελευθέρωναν ή έκλειναν με θυρίδες τύπου «πάσο»που εμείς γνωρίζουμε από καμπόηδες που έδεναν το άλογο και έμπαιναν στα σαλούν των γουέστερν.

Στη Σαλονίκη, η δουλεία του ύδατος, χάρη σε αγωγούς πολλών χιλιομέτρων, δημιούργησε μεταλλεία και καμινεύσεις ευγενών και χρηστικών μετάλλων, εκτός από νερόμυλους, που μερικές οδήγησαν την πόλη να κόψει χρυσά νομίσματα, όσο κράτησαν. Υπάρχει ακόμη ένα τέτοιο μεταλλείο στην κάτω Περιστερά, στο ρέμα του Γαλαρινού και στα Πλατανάκια του Πανοραματος. Η έκφραση «καλλιέργεια μύλων» αναφέρεται ,ανορθόγραφη, στον αγράμματο μεσαίωνα.

Ο αρχαίος κόσμος εξελίχτηκε επειδή οι φάλαγγες και οι λεγεώνες, αντικαταστάθηκαν από τον βάναυσο  ιπποτοξότη, που άλλαξε την πολεμική τέχνη, με επίπτωση ίσως μεγαλύτερη από την πυρίτιδα. Και η εφαρμογή του τριγωνισμού, στις μετρήσεις εμβαδών, προκάλεσε τεράστια βελτίωση των αναδασμών.

Και η αύξηση κατά 50% της ελκτικήςς ικανότητας των ζώων άροσης (με την εύρεση του κολάρου στα άλογα) επέτρεψε την χρήση του αρότρου που όργωνε πολύ βαθύτερα, οδηγώντας στην αξιοποίηση της σκληρής, παγωμένης γης.

Κι αν ο Χριστός και ο Μωάμεθ, μέσω των πιστών τους, μακελεύτηκαν επώδυνα και ακόμη το πράττουν, η τεχνολογία τους διέρρεε παγκοσμίως και άνευ πνευματικών δικαιωμάτων, είτε δια του ξεπατικώματος, είτε της βίας. Άλλοι πολιτισμοί δεν γνώριζαν τον ίππο, άλλοι το μηδέν.

Δεν τελείωσα. Αλλά δεν πρόκειται.