Η Ελλάδα, τα Βαλκάνια, η Μικρασία, αλλά και τα απρόσιτα στην καθημερινή τηλοψία μέρη, είναι κατοικημένα από λαούς που έχουν πλήθος ηθών και εθίμων και τα βιώνουν επιδερμικά ή σε βάθος. Λοιπόν, λαμπρά είδαμε και ακούσαμε πάμπολλα τώρα το Πάσχα και την Πρωτομαγιά (έπεφτε και του Αγίου Γεωργίου) για σαϊτες, αερόστατα, καβαλάρηδες, πεχλιβάνηδες και κόκκινα πανιά στα μπαλκόνια. Κόσμος που σεβόταν και χαιρόταν την τοπική του παράδοση, παράξενες διεισδύσεις μέσα από σύνορα, διαφορετικές θρησκείες και άλλες γεωγραφίες. Εμείς, από την πλευρά μας, στο ρόλο του παθητικού δέκτη, προσέχαμε τις αρχαίες δοξασίες. Εννιά στα δέκα έθιμα της εποχής παραπέμπονται από τους ίδιους τους πανηγυριστές στα χρόνια της τουρκοκρατίας, ως κάτι πολύ παλαιό, περίπου αρχέγονο. Σκεφτόμουνα τους χωρικούς που συνάντησα στη ζωή μου, να επιμένουν ότι κάθε μεσαιωνικό κτίσμα είναι της εποχής του Μεγαλέξανδρου, αλλά και κάθε μεσοπολεμικό ερείπιο να ανάγεται σε προϊστορικά χρόνια. Αυτά είναι όλα αποδεκτά και χαριτόβρυτα.
Τώρα, τι θέλουν σε μερικά χωριά, με ατσαλάκωτα από τον ράφτη ή τη μοδίστρα παραδοσιακά ρούχα, να προσπαθούν, τρείς κι ο κούκκος, να αναβιώσουν έθιμα που έμαθαν ότι συνέβησαν κάπου αλλού, αλλοιώς και άλλοτε, αλλά μέσα στη πολιτισμιάδα των καιρών, θεωρούν ότι αξίζει τον κόπο να τα θυμήσουν στο πανελλήνιο.
Γιατί; είναι δυνατόν να ξέρει μόνον ένας στους χίλιους πολίτες ενός οικισμού ότι υπάρχει έθιμο μεταδόσιμο και να έρχονται οι κάμερες ενθουσιώδεις για να πάρουν την αφρόκρεμα της παράδοσης; Στην περίπτωση αυτή, όπως και σε πάμπολλες άλλες, η λειτουργία της τηλεόρασης ως δημιουργού γεγονότων, είναι άκρως αποτελεσματική.
Βέβαια, στην παράδοση έχουν εδώ και πολλές δεκαετίες εισαχθεί λόγιες ή καλλιτεχνίζουσες επεμβάσεις. Ειδικά ο χώρος του «δημοτικού» τραγουδιού και των «δημοτικών» χορών, έχει γεμίσει χορογραφίες, παραλλαγές στίχων, που δεν οφείλονται στους πρώτους διδάξαντες. Βαλκάνιοι και ανατολίτες προηγούνται κατά πολύ των δικών μας ερασιτεχνισμών. Η εθνική ιστοριογραφία, με τη μορφή της εθνικής ανεκδοτολογίας, έχει δουλέψει υπερωρίες. Ας μείνει και κανένα επιστημονικό εργαλείο ανέγγιχτο!
[Αρχές του παρόντος αιώνος]
