Η επέτειος εορτασμού της Επανάστασης του 1821 ορίστηκε η 25η Μαρτίου με βασιλικό διάταγμα το 1838.
Αν πολλαπλασιαστούν παραγοντικώ τινι τρόπω αυτά τα κομματάκια, θα έχουμε έναν αστερισμόν εμφύλιας αντιπάθειας, μεμονωμένων ηρωισμών, ασυντόνιστη μεθόδευση, δραματικές καθυστερήσει φρούδες εντέλει ελπίδες, εξαφάνιση της έννοιας του συνόλου, υπέρ μιας κρατίζουσας νοοτροπίας βαρέος τύπου.
Αναφέρομαι φυσικά στην αγχώδη προσπάθεια των προγόνων για να υλοποιηθεί η απόδοση τιμής στην Εκατονταετηρίδα από την Παλιγγενεσία του 1821.
Η πρώτη ιδέα ανήκει στον Σπυρίδωνα Λάμπρο, δημιουργό του «Νέου Ελληνομνήμονος» που συνέβαλε το 1916 να θεσπιστεί ο θεσμός του εορτασμού. Ο Βενιζέλος, το 1918, όρισε τους άλλους δύο της Τριανδρίας στην Επιτροπή, και έπηξε τις επιτροπές με ομοϊδεάτες του. Οι αντίπαλοι, νικητές των εκλογών του 1920, δεν κώλωσαν. Ιούλιο του 1921 όρισαν μετακίνηση της μεγάλης Επετείου στα ασφαλώς μακρινά 1930 μ.Χ. Πετάχτηκαν έξω οι Βενιζελικοί, άρχισε η ζύμωση και η συζήτηση για το ένα και το άλλο, προτάθηκαν κατά το νεοελληνικό Έθνος από κάθε κεφαλοχώρι γεγονότα, άνθρωποι-ήρωες και ελλειμματικά προζέ, κυριαρχώντας η διάθεση για ηρώο, εκδόσεις, και τελετές, αλλά γρήγορα η Καταστροφή του 1922 τα έστειλε όλα στον κόκκορα.
Το 1928, υπό τον Ζαΐμη και τον έμπειρο Δαμβέργη, ξαναζεστάθηκε το ζήτημα. Ορίστηκαν 15 παρακαλώ επιτροπές και επικράτησε λογικός και παράλογος, έως και άλογος, προγραμματισμός. Όσο πλησιάζαμε στα 1930, τα ηρώα έγιναν η σύνθεση κυβολίθων (sic) ποιηθέντων από κάθε πόλη, οργασμός Μουσείων (Μπενάκη, Βυζαντινό) και άφθονη γκρίνια. Πολιτικά, ο Βενιζέλος φρόντισε να εγκαθιδρύσει Ελληνοτουρκική φιλία, ως γνώστης. Τελικά, γεμίσαμε εκδόσεις «Εκατονταετρίδος» κάθε λογής ― όταν ήφτιαχνα βιβλιοθήκη έπεσα σε μερικά εκδοτικά, κάπως βιαστικά εξαποστειλάρια και κεκραγάρια.
Το 1971 (μου ξανάρχονται ένα-ένα…) γιορτάστηκαν τα 150 χρόνια και έγιναν πάλι εκδόσεις και τελεταί, ενώ ακούστηκε το άσμα του Νταλάρη «να΄τανε…) που τραγουδήθηκε προώρως απίστευτα, με αβρότητα η «τουρκοπούλα αγκαλιά» άλλαξε ενώ τη τσιγγάνα τουρκογύφτισσα ατόνησε κάπως.
Ελπίζω να μη θεωρηθεί ο γενικός εμβολιασμός σωσίτριχο για να εορταστούν τα 200 χρόνια που αναμένονται για εφέτος. Δεν είμαστε για επανάληψη αλήστου μνήμης τοπικιστικών δραμάτων περί του πώς ο Δράμαλης και ινατί ο Κυβερνήτης επέτρεψε μια σφαίρα στον τοίχο του Αγίου Σπυριδώνου. Προηγούμενο αποστολής του Ιερού πάθους κάπου κοντά στο 2030, υπάρχει και μπορεί να επαναληφθεί. Όχι, Βαρουφάκης και Βελόπουλος δεν θα αυξήσουν τόσο τις δυνάμεις των. Βέβαια, μπορεί να μας κυβερνά ο Κρίτων Αρσένης, αλλά μη τα θέλουμε όλα δικά μας. Για κομματάκια του κάθε ανθρώπου μίλησε ο ποιητής εκφράζοντας μάλιστα ισχυρή αμφιβολία πώς γίνεται να μαζέψεις και τα χίλια.
