Ο ιερός βράχος των Αθηνών, η Ακρόπολη του αρχαίου άστεος, καλύπτεται από κτίσματα, ήδη από την κλασική αρχαιότητα. Σωφρονέστερο θα ήταν να μιλάμε για ιερά μπάζα ή κρημνίσματα.
Υπήρξαν συμφορές που εξανέμισαν πολλά ιερά και μη κτίσματα, με σχετικά πρόσφατη την ανασκαφική συμφορά που έπληξε το ύψωμα στα χρόνια μετά την Ανεξαρτησία. Τότε και αφού ο λόφος γλύτωσε την μοίρα να καταστεί ανάκτορο του Όθωνα, δέχτηκε την παρέμβαση αρχαιολόγων ή «αρχαιολόγων» που ερεύνησαν τα χώματα πέριξ των μνημείων, φτάνοντας στον αυθεντικό βράχο, κάπου 15 μέτρα κάτω από τον σημερινό περίπατο.
Για να κυκλώσω το ζήτημα ψύχραιμα, υπάρχουν τουλάχιστον τρεις απεικονίσεις του οχυρωμένου λόφου, όλες του 19ου αιώνα, όπου στα πλευρά του τείχους έχουν κολλήσει ως ημίτομα χωμάτινων κώνων, τα μπάζα από ανασκαφές που διενεργήθηκαν κατά καιρούς. Παραθέτω τις δύο διδακτικά, ως σχόλια του κειμένου αυτού.
Μπάζα στα πλευρά της Ακρόπολης
Και άλλα, μετά τον Σερπετζέ
Μια πρόσφατη, ζωηρούτσικη, συζήτηση για την υποστήριξη ή όχι διαδρόμων από αρχαιολογικό τσιμέντο, έδινε την εντύπωση πως πέριξ του Παρθενώνος υπήρχε βράχος, σαφώς «ιερός», επομένως ανεφύοντο ελάχιστες εναλλακτικές λύσεις στην διάστρωση πεζοδρόμων, αφού εάν εθιγγάνοντο ανωστρώσεις της πολιτιστικής κληρονομιάς, η αυθεντικότητα των μνημείων που σώζονται θα δέχονταν πλήγμα κατά κόρρης, ανεπίτρεπτο. Άρα ορθώς αντιμετωπίστηκε ευμενώς η διάστρωση ειδικού τσιμέντου που μοιάζει με παχύ στρώμα μπεσαμέλ επί βράχου λειτουργούντος ως παστίτσιο.
Ώσπου έρριξα κλεφτές ματιές στην περίοδο των ανασκαφών περιόδου 1880 και εφεξής. Εκθέτω δε την πιο χαρακτηριστική φωτογραφία, όπου υπάρχει και ανθρώπινη κλίμακα. Ευρύτατο σκάμμα, μεγάλου βάθους, από πατημένο χώμα. Αυτό κυκλώνει κατά το όλον ή κατά μέρος τον Παρθενώνα και δεν υπάρχει κανένας βράχος γύρωθεν, καθώς προηγηθέντες ναοί και τείχη υφέρπουν έως τον αληθή βράχο του λόφου. Έμμεση απόδειξη της κύκλωσης του ναού από χώμα, οι σπόνδυλοι κιόνων που προέρχονται από το μνημείο και δεν μετακινήθηκαν στην ανασκαφή. Οι ανασκαφές διεύρυναν το όρυγμα των επαλλήλων κατασκευών. Υποθέτω επίσης πως τα εκατοντάδες μαρμάρινα και πώρινα κομμάτια, τα διεσπαρμένα στην επιφάνεια της Ακρόπολης, εν μέρει οφείλονται στις προ 150 ετών ανασκαφές: έρριπταν τα χώματα έξω του τείχους και οι αρχαιολόγοι εκράτουν τα μάρμαρα στην επιφάνεια. Ίσως.
Επομένως, η αγωνία του ηγεμόνος των δράσεων μήπως και η ύπαρξη βράχων στη θέση ενός περιπάτου θα ήταν φαρμάκι ακριβή και θα έχρηζε ειδικής πανάκριβης διαχείρισης, σκοντάφτει στην πραγματικότητα ενός εδάφους όπου τα αμαξίδια θα βαίνουν καλώς και αδιατάρακτα ακόμη και με παντελή, άκουσον άκουσον, έλλειψη αρχαιολογικού τσιμέντου.
Υστερογράφως αναφέρω «αμαξίδια» διότι απετέλεσαν το κύριο επιχείρημα ινατί πρέπει να αποκλειστεί η «λύσις διαστρώσεως Πικιώνη», ως σαφώς ντεμοντέ, αλλά και διότι θα κινείται ενοχλούμενος ο ΑΜΕΑ καθώς η πλακόστρωση Πικιώνη έχει διακριτούς αρμούς. Αλλά ο μακάριος έχει χρόνους πολλούς αποθαμένος και υπάρχουν πλέον μέθοδοι ένωσης αρμών χωρίς κονιάματα, όπως μας εδίδαξαν έξυπνοι τόρμοι και τα ραμποτέ ή περαστά δάπεδα.
