Αλλ’ ο πόλεμος, αφαιρών ολίγον κατ’ ολίγον από τους ανθρώπους την καθημερινήν ευημερίαν, γίνεται διδάσκαλος βίαιος και τείνει ν’ αφομοιώση τας διαθέσεις των πολλών προς την παρούσαν αυτών κατάστασιν. Αι πόλεις λοιπόν ήρχισαν μαστιζόμεναι από στάσεις, και όσαι τυχόν περιέπιπταν εις αυτάς βραδύτερον, επειδή εμάνθαναν τα αλλαχού γινόμενα, εφιλοτιμούντο να υπερβάλουν εις εξεύρεσιν νέων επινοήσεων, δια της πολυμηχάνου υπουλότητος των επιθέσεών των και του πρωτοφανούς των εκδικήσεών των.

Και κατήντησαν να μεταβάλουν αυθαιρέτως την καθιερωμένην σημασίαν των λέξεων, δια των οποίων δηλούνται τα πράγματα. Τωόντι η μεν παράλογος τόλμη εθεωρήθη ως ανδρεία, ετοίμη εις θυσίαν χάριν των πολιτικών ομοφρόνων, η προνοητική διστακτικότης ως εύσχημος δειλία, η σωφροσύνη ως πρόσχημα ανανδρίας, η δια κάθε τι σύνεσις ως θραδυκινησία.

Η τυφλή παραφορά εκρίθη ως ανδρική αρετή, ενώ η χάριν ασφαλείας περαιτέρω σκέψις ως εύσχημος πρόφασις υπεκφυγής. Ο τα πάντα επικρίνων και τους πάντας κακολογών εθεωρείτο άξιος εμπιστοσύνης εις κάθε περίστασιν, ενώ ο αντιτιθέμενος προς αυτόν, ύποπτος.

Ο στήνων επιτυχή παγίδα εθεωρείτο άνθρωπος ευφυής, αλλά πολύ περισσότερον ικανός, ο οσφραινόμενος εγκαίρως αυτήν. Ενώ εκείνος που εφρόντιζε να μην ευρεθή εις την ανάγκην να κάμη ούτε το εν, ούτε το άλλο, εθεωρείτο διαλυτής του κόμματος και πανικόβλητος απέναντι των αντιπάλων.

Με μίαν λέξιν, ο προτρέχων άλλου εις την διάπραξιν κακού εκρίνετο άξιος επαίνων, καθώς και ο παρακινών άλλον εις διάπραξιν κακού, το οποίον εκείνος δεν είχε διανοηθή.

Μετάφραση Ε.Βενιζέλου

Τελειώνοντας τη εξιστόρηση των «Κερκυραϊκών»,  ο Θουκυδίδης παρεμβαίνει με μία τραγικής επικαιρότητας παράγραφο, απ΄αυτές που συνήθιζε όταν η Μηχανή παραήταν βιαστική στην φρίκη και στην καταφρόνια, στο θάνατο και στη ζωή.

Μαζί με το χωρίο για τους Ερμοκοπίδες, όπου περιγράφει την πειθώ με την οποία οι Αθηναίοι έπεισαν έναν αθώο να φορτωθεί την ιεροσυλία, καθιστά το υπόλοιπο έργο του, εκ του περισσού, ως προς τα βασικά γνωρίσματα της εμφύλιας σκέψης και της κοιτίδας του πολιτικού λόγου.

Όλεθρος και εξαπάτηση, είναι η ετυμηγορία του. Κι από τότε, αυτά τα κείμενα αντιγράφονται διαχρονικώς από λαούς, ομάδες, πρόσωπα.

Σιγά μη καταφύγω στον Μάιο του 2019 και άλλα βαρετά παρόμοια.