Δεν θεώρησα ποτέ την «λευκή κόλλα» ένδειξη ή απόδειξη «σκράπα» μαθητή. Αλλά και οι άψογες, ολοκληρωμένες απαντήσεις σε καταπληκτικές κόλλες ορθογραφημένες δεν προϋποθέτουν πάντοτε άριστη οργάνωση εγκεφαλικής ύλης. Αυτά όλα σχετίζονται με την άνεση ή την δυσχέρεια που χαρακτηρίζει κάτι ιδιαίτερο: αν είσαι σεβαστικός στην «απορρόφηση της διδαχθείσης ύλης» αριστεύεις μεν, αλλά συχνά ανέτοιμος για τις μαθησιακές εμπειρίες που σε περιμένουν στην έλλογη ζωή σου. Μπορεί κάλλιστα να μη μπορείς να μάθεις κάτι που σου φαίνεται βουνό, κι από την άλλη, αν καταλάβεις πως διδάσκει ο κάθε καθηγητής και δάσκαλος, να τον ξεγελάς εσαεί.
Στο Λύκειο απ΄όπου αποφοίτησα, ο άριστος των αρίστων ανηρπάγη πέραν του Ατλαντικού και ο επιμελέστερος όλως δεν κατάφερε να περάσει στο πανεπιστήμιο. Αναρίθμητα «λαθάκια» συγχωρούνταν στα γραπτά και στην προφορική εξέταση ενός «επιμελούς» μαθητή και ενώ ένας ατακτών μονίμως ρεμπεσκές που κατάφερνε να αφομοιώσει εντούτοις «την ύλη» σε πέντε λαχανιαστά λεπτά ενός διαλείμματος, θεωρούνταν υποψήφιος απατεώνας ενός καταραμένου βίου.
Ο καθηγητής Λιάκος δεν λαθεύει μεν, αναζητώντας αλλού αιτίες και αφορμές για την κακοδαιμονία της παιδείας, αλλά έως εκεί. Όλο το μυστικό είναι να προσανατολίζεις αισθήσεις και εγκέφαλο (αλλά και «νεφρούς και καρδίαν») σε αυτό που σε ιντριγκάρει και το προσέχεις. Το πως φτάνεις σε αποτέλεσμα, δεν έχει σχέση με οποιαδήποτε εξέταση. Όταν ενδιαφέρθηκα για την καταγωγή των χωρικών της Μακεδονίας, ως ερασιτέχνης ήταν αδύνατο να βγάλω άκρη από τις αλληλογρονθοκοπούμενες βιβλιογραφικές αναζητήσεις. Αλλά στην εφημερίδα «Θεσσαλονίκη» πριν πενήντα χρόνους, κάθε Δευτέρα υπήρχαν κατεβατά αποτελεσμάτων των ερασιτεχνικών κατηγοριών και αναγραφή των συνθέσεων των ομάδων.Παίρνοντας μια πρώτη ιδέα που οι Πόντιοι και που οι Λιάγκραβοι, προσανατολίστηκα πολύ καλύτερα στις επί τόπου αυτοψίες, συνεντεύξεις και τοπικές εκδόσεις ή δοξασίες. Αντί να κλαίγομαι που δεν υπήρχε ένας στοιχειώδης μπούσουλας, επινόησα έναν.
Τίποτε δεν είναι απλό στην εκπαίδευση, αλλά η εμπειρία που υφέρπει ως πυρκαγιά σε τροπικό δάσος είναι συχνά πιο χρήσιμη από παραπομπές εγκεφάλων που επιμένουν στις καταληψίες τους.
Που καταλήγω;
Αντί να επιμένουμε στο τριμερές τριαδικόν ολοκλήρωμα της Παιδείας, να μη το δούμε ως κλίμακα, αλλά ως όροφο. Ήδη η νηπιακή παιδεία, και πριν το νηπιαγωγείο, έχω παραδείγματα που εκκινούν από μία περίπου βρεφική συνύπαρξη ενώ οι προ νηπιαγωγείου βρεφονηπιακοί σταθμοί αλλού, αναπτύσουν μια διαφορετική κοινωνικότητα ,μη ανταγωνιστική, με παιδαγωγούς πράγματι αφοσιωμένους στη δουλειά τους.
Το λεγόμενο «Δημοτικό» θα μπορούσε να περιοριστεί στα τέσσερα χρόνια και οι δάσκαλοι θα σας εξηγήσουν το γιατί. Και η κολλεγιακή εμπειρία, να ξεκινήσει από τις σημερινές δύο τελευταίες λυκειακές τάξεις. Αυτό το κολλέγιο, θα μπορούσε να είναι το εφαλτήριο για την ακαδημαϊκή εκπαίδευση ή για άλλες μορφές επιμόρφωσης. Στο τέλος κάθε σχολικής ημέρας, ένα τεστ ολίγων λεπτών που θα ακυρώνει το «διάβασμα» και την «προετοιμασία», τα «φροντιστήρια» και τα υπόλοιπα δεκανίκια των σερσέμηδων.
Αυτά τα ψηφιακώς επεξεργασμένα τεστ, ολίγες χιλιάδες μονόφυλλα δηλαδή, θα οδηγούν τους μαθητές προς την κλίση και τα γούστα τους, άρα σε μια πιο ενδιαφέρουσα κοινωνική και γνωστική υποδομή.
Σε αυτά καταλήγω.