Ο εαυτός ως έκθεμα
22-11-2017

Σε μια σκηνή του “Happy End” του Χάνεκε, η δεκατριάχρονη ηρωίδα βλέπει στο You Tube έναν έφηβο, πιθανώς λίγο μεγαλύτερό της, ο οποίος κανιβαλίζει έναν πιτσιρικά, δείχνοντάς φωτογραφίες του, λέγοντας πόσο φλώρος μοιάζει, πόσο χαμένος και δήθεν δείχνει κι άλλα παρόμοια. Στην αρχή νομίζεις ότι πρόκειται για διαδικτυακό μπούλινγκ, μέχρι που καταλαβαίνεις ότι ο πιτσιρικάς στις φωτογραφίες είναι ο ίδιος ο έφηβος ελάχιστα χρόνια πριν. Οι τριαντάρηδες, οι σαραντάρηδες και οι πενηντάρηδες συναντηθήκαμε με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στην πορεία της ζωής μας, για τους εφήβους είναι από την αρχή τμήμα της φυσικής τάξης πραγμάτων, είναι από την αρχή βασικό συστατικό από το οποίο είναι φτιαγμένος ο κόσμος. Και αν οι τριαντάρηδες, οι σαραντάρηδες και οι πενηντάρηδες νομίζαμε ότι η αυτοαναφορικότητα, η διαρκής δημόσια επικέντρωση στον εαυτό μας (ή πάντως στις περισσότερο φωτισμένες και τις μη αποσιωπημένες πτυχές του εαυτού μας, που συνιστούν τελικά την περσόνα μας) και η βιωματική ανάκληση παλιότερων εμπειριών μας, προϋποθέτουν τουλάχιστον μια κάποια ηλικία, ώστε να έχει όλο αυτό ένα νόημα, είμαστε μάλλον γελασμένοι. Κάπως έτσι ένας δεκατετράχρονος μπορεί να επιστρέφει με δέος στον εντεκάχρονο εαυτό του και να μιλά για αυτόν, ωσάν να πρόκειται για ένα πολύ μακρινό παρελθόν κι ωσάν να έχει τόσα πολλά να πει, να πει τώρα, στα 14. Κάπως έτσι ένας δεκατετράχρονος, ακόμη κι αν δεν το καταλαβαίνει, ακόμη κι αν σε πρώτο επίπεδο κάνει το ακριβώς αντίθετο, ακόμη κι αν μας λέει πόσο μισεί το πώς ήταν και πόσο κουλ σε αντιδιαστολή είναι τώρα, έχει ήδη προλάβει να παραδοθεί στη νοσταλγία. Αντί τα 14 του να είναι ένα διαρκές παρόν, το παρελθόν έρχεται ήδη να καταλάβει έναν ανοίκειο για την ηλικία ρόλο. Αντί στα 14 του να διαμορφώνει προσωπικότητα σε διαρκή αλληλεπίδραση με τα εξωτερικά ερεθίσματα, αλληλεπιδρά και ερεθίζεται με τον ίδιο του τον εαυτό πριν λίγα χρόνια. Η αυτοαναφορικότητα μετατρέπεται σε μια μαύρη τρύπα, η οποία καθιστά ολοένα και πιο περίκλειστο το πεδίο αναφοράς της, η βιωματικότητα μετατρέπεται σε μια μαύρη τρύπα, η οποία καθιστά ολοένα και λιγότερο άξια της ονομασίας τους τα βιώματά της, η διαρκής συνομιλία με τον εαυτό μετατρέπεται σε μια μαύρη τρύπα, όπου ο συνομιλητής σου παύει να είναι ενδιαφέρων, γιατί δεν πρόλαβε να γίνει ενδιαφέρων, γιατί δεν πρόλαβε να λειτουργήσει με τρόπο διαφορετικό από αυτοέκθεμα.