Διάβασα προχθές, ως αστειάκι, για το πρόβλημα που άρχισαν να αντιμετωπίζουν ξαφνικά οι διαρρήκτες. Αν παραμένουμε διαρκώς σε αυτόν τον κατ’ οίκον εγκλεισμό, είναι μόνο λογικό ο συγκεκριμένος κλάδος να αντιμετωπίσει σοβαρά προβλήματα βιοπορισμού. Στα μέτρα λοιπόν που ανακοινώθηκαν, θα μπορούσε να είχε προβλεφθεί και μια κάποια οικονομική βοήθεια για τη συγκεκριμένη ομάδα. Δηλαδή «κλέφτες θα γίνουν οι άνθρωποι;»

Πέρα όμως από το κωμικό τής υπόθεσης υπάρχει και μια άλλη ανάγνωση του θέματος που σχετίζεται και με μια συμπεριφορά που μόλις σήμερα αρχίσαμε να στηλιτεύουμε. Εκφράζεται ανησυχία για τους κατοίκους μικρών αστικών κέντρων, που δεν έχουν στη διάθεσή τους παρά μόνο υποστελεχωμένα κέντρα υγείας, λόγω της μετακίνησης μεγάλης μερίδας του αστικού πληθυσμού προς αυτά. Εκθέτω τον συλλογισμό μου: τα μέτρα που ανακοίνωσε η κυβέρνηση αποτελούν σανίδα σωτηρίας για εκατομμύρια εργαζόμενους που βρέθηκαν ξαφνικά χωρίς μισθό. Αλλά η σανίδα αυτή παρέχεται μόνο σε όσους αποτελούν μέρος της επίσημης οικονομίας, της δηλωμένης εργασίας. Με την παραοικονομία τι θα γίνει; Με τη μαύρη, αδήλωτη εργασία τι ακριβώς θα γίνει; Η απάντηση «ας φρόντιζαν να είχαν δηλωθεί» μόνο ως αστειότητα μπορεί να εκληφθεί καθότι το συντριπτικό ποσοστό της αδήλωτης εργασίας, σήμερα, δεν θα ήταν καν έμμισθη εργασία αν δεν παρέμενε στη σκιά της παραοικονομίας. Ο εργοδότης δεν καρπώνεται κάποιο κέρδος από την αδήλωτη εργασία, ή τουλάχιστον δεν το καρπώνεται πάντα. Τα περιθώρια κέρδους για πολλές μικρές επιχειρήσεις είναι τόσο μικρά που ένας αδήλωτος μισθός από κάποιες ώρες μερικής απασχόλησης κάνει τη διαφορά για τον εργοδότη ανάμεσα στο «κρατάω έναν υπάλληλο για να παίρνει κάποια λεφτά» και στο «δεν τον προσλαμβάνω καθόλου». Όσο σύννομοι και να θέλουμε να είμαστε, κάποιες περιπτώσεις εργαζομένων δεν δύνανται να δηλωθούν ποτέ. Και αυτό το ποσοστό των περιπτώσεων που δεν υπάρχει η δυνατότητα να ασφαλιστεί, δεν μπορεί, όπως γίνεται τώρα, να υπαχθεί σε καμία δεσμίδα έκτακτων οικονομικών μέτρων. Η παραοικονομία δεν είναι λοιπόν μόνο εγκληματικές δραστηριότητες αλλά και πολλές εργασίες και υπηρεσίες, τις οποίες πολλοί από εμάς χρησιμοποιούμε ή επωφελούμαστε από αυτές· εργασίες και υπηρεσίες που πολύ απλά δεν γίνεται λόγω των μικρών μεγεθών των επιχειρήσεων που τις προσφέρουν και τις αμείβουν (μαύρα) να ενταχθούν στην επίσημη οικονομία. Η ουσία πάντως είναι ότι οι άνθρωποι αυτοί έχουν μείνει χωρίς απολύτως καμία βοήθεια.

Και δείτε τώρα πώς μπλέκει ακόμη περισσότερο η ιστορία με την απαγόρευση μετακίνησης προς τα μικρά αστικά κέντρα. Αρκετοί από αυτούς που επιστρέφουν στο χωριό ή στο νησί είναι άνθρωποι που ανήκουν σε αυτές τις ομάδες εργαζομένων που απασχολούνται στο πλαίσιο της παραοικονομίας και τώρα έχουν μείνει απλώς ταπί. Αρκετοί από αυτούς δεν είναι άνθρωποι που θέλησαν να αδράξουν την ευκαιρία της αναγκαστικής σχόλης επιστρέφοντας στο εξοχικό ή στο πατρικό στο χωριό για να δουν φίλους και συγγενείς και να απολαύσουν τσιπουράκι παρά θιν’ αλός. Τι ακριβώς περιμένουμε να κάνει αυτός που δεν είναι πλέον μόνιμος κάτοικος επαρχίας αλλά δεν έχει κανένα έσοδο από την Αθήνα ή όποια μεγάλη πόλη; Ο βαθμός πολιτισμού μιας κοινωνίας αποτιμάται από το πώς συμπεριφέρεται στους “απόκληρούς” της. Δεν λέω να δώσει η κυβέρνηση επιδόματα στους διαρρήκτες, αλλά τι ακριβώς θα κάνουν οι άνθρωποι που ζούσαν, για παράδειγμα, με μερικά ιδιαίτερα, ή με μερικές ώρες διδασκαλίας σε μια σχολή χορού, ή με λίγες ώρες σε ένα γυμναστήριο, ή με μαύρη εργασία σε τόσες και τόσες επιχειρήσεις; Τις περισσότερες φορές αυτοί οι άνθρωποι δούλευαν οκτάωρα και δεκάωρα ενώ ήταν δηλωμένοι για δύο ώρες την ημέρα. Δηλαδή τώρα θα μείνουν και χωρίς καμία οικονομική βοήθεια αλλά και χωρίς τη δυνατότητα να επιστρέψουν σε γονείς και συγγενείς στην επαρχία;