Η εξουσία της ερμηνείας
19-02-2018

Kάθε φορά που ερμηνεύουμε κάτι (μια ταινία, ένα βιβλίο, μια πολιτική συνθήκη, μια συμπεριφορά, μια σχέση κ.ο.κ), είτε το αντιλαμβανόμαστε είτε όχι, προσπαθούμε και να το εξουσιάσουμε. Η ερμηνεία είναι μια μορφή εξουσίας του νοήματος των πραγμάτων, στο βαθμό τουλάχιστον που δεν είναι ανοικτή στη διαρκή αμφιβολία, στο βαθμό που επιχειρεί να τα ονοματίσει με τρόπο αυθεντικό, ακόμη κι αν πρόκειται για την αυθεντικότητα του υποκειμενικού βλέμματος. Το να λες «έτσι το βλέπω εγώ» δεν αρκεί από μόνο του για να αναιρέσει την προσπάθεια επιβολής του βλέμματός σου. Και δεν έχουμε να κάνουμε τόσο με την επιβολή πάνω στους άλλους, όσο με την επιβολή του βλέμματός σου σε σένα τον ίδιο: έτσι το είδες, έτσι το ερμήνευσες, αυτή σου η ερμηνεία σε δεσμεύει. Η λύση δεν είναι ούτε το «έτσι το βλέπω εγώ, αλλά δέχομαι να ακούσω πού μπορεί να είμαι λάθος», γιατί κι αυτό προϋποθέτει κάτι που όσον αφορά την αποκλειστικά δική σου πλευρά είναι παγιωμένο. Ενώ παγιωμένη μέσα μας θα έπρεπε να είναι η διαρκής διερώτηση. Όχι γιατί δεν υπάρχουν πράγματα για την ερμηνεία των οποίων μπορούμε να νιώθουμε βέβαιοι. Αλλά γιατί στην περίπτωση αυτή αντικαθιστούμε μια φοβική βεβαιότητα απολίθωμα μιας παλιάς ερμηνείας, με μια βεβαιότητα δυναμική, ζωντανή κι αναβαπτιζόμενη.