Στην Κωνσταντινούπολη, μετά την Άλωση του 1204, οι νικητές όρισαν μια 24μελή επιτροπή, που σε μερικούς μήνες μοίρασε τα εδάφη της αυτοκρατορίας που καταλύθηκε. Αυτή η διανομή ( partitio terrarum imperii Romaniae) διασώθηκε και έκτοτε σχολιάστηκε, πρώτα από τους Tafel-Thomas και μετά από τον Carilo και αρκετούς ερευνητές. Από το 1965, έχουμε καλά σχολιασμένη έκδοση και πλήθος σχολίων.
Οι δώδεκα της επιτροπής ήταν Βενετοί και οι υπόλοιποι σταυροφόροι, ανάμεσά τους και ρωμιοί συνεργάτες τους. Ο νέος αυτοκράτορας, κράτησε τα δύο όγδοα των κατακτήσεων, οι Βενετοί τα τρία όγδοα. Τα υπόλοιπά, τα μοιράστηκαν οι μαγνάτοι και οι αρχηγίσκοι των νικητών. Καθώς ο Βαλδουίνος πριν ενθρονιστεί, είχε μέγα αντίπαλο τον Βονιφάτιο Μομφερατικό, του παραχώρησε την περιοχή της Θεσσαλονίκης, καθώς τον θεώρησαν φίλο των ηττημένων. Η επιτροπή δεν ασχολήθηκε με τα εδάφη του. Στο μεγάλο παζλ, καθώς η Θεσσαλονίκη λείπει, υπάρχει ωστόσο το αρνητικό της φιλμ: ό,τι δεν αναφέρεται, είναι Σαλονικιό.
Η Διανομή στηρίχτηκε στο βυζαντινό κτηματολόγιο και στην διοικητική του δομή. Οι Βενετοί, έδειξαν χρυσόβουλλο ενός Αγγέλου, του 1198, όπου τους παραχωρούσε ήδη κέρατα. Κράτησαν τα δύο πέμπτα της πρωτεύουσας (και την Αγία Σοφία) ενώ ο νέος αυτοκράτορας το υπόλοιπο και τα παλάτια των Βλαχερνών και του Βουκολέοντος.
Στη μοιρασιά, ο αυτοκράτορας κράτησε μέρος της περιχώρου της Πόλης και σχεδόν όλες τις μικρασιατικές επαρχίες. Οι Βενετοί ζήτησαν και πήραν πλήθος επαρχιών, «χαρτολουράτων» και «επισκέψεων» (περιοχές που είχαν κατά καιρούς ενσωματωθεί, κατοικημένες από αλλοτρίους και βασιλικές κτήσεις) σε όλα τα σημεία που τους ενδιάφεραν (σε Θράκη, νησιά και νότια Ελλάδα) ενώ οι περισσότεροι σταυροφοροι μοιράστηκαν ζώνες στα βόρεια και δυτικά της Θεσσαλονίκης, στη Θεσσαλία και επίσης σε νησιά.
Η διανομή ήταν μουσαντένια. Δεν ήταν δύσκολο για τους Δάνδολους να δουλέψουν τους αγνοιακούς, εύπιστους συνεταίρους των. Διότι τα περισσότερα από τα μοιρασμένα, υπήρχαν στα χαρτιά, αλλά όχι στην πραγματικότητα!
Ο νέος αυτοκράτορας κατείχε αρκετόν χώρο που ακολουθούσε την αυτοκρατορία της Νίκαιας, αλλά και άλλα που βρίσκονταν στη πίεση των εμίρηδων. Επίσης οι σταυροφόροι είχαν πάνωθέ τους το τεράστιο κράτος του βασιλείου Βλάχων και Βουλγάρων, υπό τον Καλογιάννη ή Σκυλογιάννη. Και δυτικά, άλλοι ρωμιοί έστηναν το Δεσποτάτο της Ηπείρου.
Το φουσάτο των Φράγκων και των Βενετσιάνων περασε στη Θεσσαλονίκη, εγκατέστησε τον Βονιφάτιο και κατέληξε μέσω Θεσσαλίας στην νότια Ελλάδα, που αντιμετώπισε μόνον τον Σγουρό που αυτοκτόνησε έφιππος οχ την Ακροκόρινθο.
Θυμάμαι χαρακτηριστικά έναν Κατσενελεβόγκεν που έλαβε το Βελεστίνο και ένας παλαιός ιστορικός έγραψε δηκτικά πως «το ονομά του βεβαίως θα εδυσκολεύοντο να προφέρουν οι νέοι του υπήκοοι»
Έκτοτε, η Αφήγηση των τόπων απέκτησε δύο ερμηνείες. Θα υπήρχαν πλέον Φράγκοι ή έτεροι, γασμούλοι ή ο ποιητής του Χρονικού του Μορέως, που θα αναλάμβαναν τα πάθια και τα συνοικέσια των νέων αρχόντων. Παράλληλα, η βυζαντινή γραμματεία ,τα εδικά της.
Στην αρχή φάνηκε πως το ρέλι ήταν σπασμένο. Το βασίλειο της Θεσσαλονίκης κράτησε είκοσι χρόνια και το κατάπιε το Δεσποτάτο, παρόλο που ο Μονφερά έπαιξε τον αστεφάνωτο βασιλέα καταπίνοντας τους φεουδάρχες της κεντρικής Ελλάδας. Τα όπλα μπλέχτηκαν, τα κάστρα χτίστηκαν , πήρε ο ένας τα χούγια του αλλουνού, αλλά μετρημένα.
Με Βενετσιάνους, Γενουάτες και Φράγκους, Καταλανούς και άλλους περάσαμε κάμποσους αιώνες. Μερικοί έδωσαν το βιος τους κατευθείαν στους Οθωμανούς. Είχαν αλλάξει και τα χρόνια, είχε σπάσει η σπίνα της βεργολυγερής κορμοστασιάς, την εποχή τη λησμονήσαμε, τα μνημεία τους πέρασαν σε λιτές προτάσεις, μάθαμε και τις νέες τεχνολογίες πολέμων και αρματωσιάς, μυαλό δε βάλαμε.
Βεβαίως και θα κλαίμε έως την άλλη ζωή εκείνο το Χαμένο Κέντρο, και πάντα θα διαβάζω την άτσαλη στιχική του Χρονικού του Μορέως και άλλα κατορθώματα των stradioti και του Κροκόδειλου Κλαδά, εκείνο το φλερτ με πεδία μαχών και τις εντυπώσεις των βασιλιάδων μας που έκαναν τις πορτογύρες τους στις Αυλές τους, κατευθυνόμενοι από τα εις άκραν καθαρεύουσαν θεατρικά μας.
Δεν γίνονται πλέον έτσι οι Διανομές. Δεν έχουν το ίδιο χαΐρι.
