Λίγα λεπτά ρουμλουκιώτικο ρουγκατσάρικο στην τηλεόραση, κι ήπαθα κατάθλιψη. Γουμεντσιανοί και περίοικοι στα όργανα, κι ένας χορός κυκλωτικός με σεινάμενα χαντζάρια. Είναι ο ήχος του βάλτου και των χριστιανών που δούλευαν στο βακούφι του Εβρενού- ένας τόπος από τη Βαρδαρόφτσα έως το κτήμα του σουλτάνου Καϊκαούς, κι από το Όμπαρ στη Κουλουπάντζα. Μόνον εδώ διασώζονταν το τίναγμα των σκυλιών, ανόσιο έθιμο που καταργήθηκε πριν χρόνια πολλά, κι ας απηχεί τα μακεδονίτικα Ξανδικά, την τελετή καθαρμού του στρατού όπου τους ράντιζαν τα αίματα ενός σκυλιού χωρισμένου στα δύο, και η φάλαγγα περνούσε ανάμεσα σε δυο παλούκια.

Τους χορευτές τους είχαν ντύσει είτε με προσομοίωση σχολής «μακεδονομάχου», μόνον τον μαύρο στολισμένο ντουλαμά, αλλά με λευκή κοντή φουστανελίτσα, ενώ αρκετοί ντυμένοι κανονικά φόραγαν τσαρούχια. Κανένας τους ποτούρια με γουρνοτσάρουχα. Καμία ανθρωπολογία, έστω, λαογραφία. Και τα χαντζάρια ήτονε ξύλινα, μη βγάλει κανένας κανενός το μάτι, κι όπως η σκηνή έμοιαζε με τους Έλληνες φουστανελοφόρους του Παναγιώτη Ζωγράφου, καθ’ υπόδειξη Μακρυγιάννη. Άραγε τον Ζωγράφο σχολίαζαν, ή επρόκειτο για απρόσμενη πρόσχωση;

Κάθε φορά που υφίσταμαι ένα ακόμη παραδοσιακό τραύλισμα, που ντύνει τους λεβέντες με αχυρένια ομοιομορφία και δήθεν ξύπνιες παραπομπές στο αξέχαστο χτες, τόσο επιβεβαιώνω την πεποίθησή μου πως κάποια στιγμή, κι ας ξεκινήσει από την αυτοδιοίκηση, η χώρα χρειάζεται καντόνια και φεντεραλισμό, με τόλμη και ελευθερία, ώστε η Θράκη να μην είναι ριγμένη και αδικημένη, η Ήπειρος να είναι η περιφέρεια της Γνώσης και της Προκοπής, όλο το Αιγαίο μια μεσογειακή Πολυνησία κι ο κάθε κατεργάρης στον πάγκο του. Διότι οι πλείστοι από τους κοινοβολευτικούς μας αντιπροσώπους, μετά βίας είναι άξιοι της εκλογικής περιφέρειας όπου εκλέγονται και κανονικά έπρεπε να περάσουν μια δεκαετία προσήλωσης στον τόπο τους πριν αποπειραθούν κάτι πανεθνικό.

Έχουμε βυθιστεί στη νοσταλγία, για καιρούς που υπήρχαν λεφτά, κι όχι για χρόνια που περνούσανε καλά. Δεν προλαβαίνει μια πόλη να προκόψει και μιμείται την τοξική σε πολλά Αθήνα.

Περιφέρειες με τοπικές κυβερνήσεις και μία Γερουσία εν Αθήναις, να εγκρίνει τα νομοσχέδια που της φαίνονται ευάρμοστα προς γενική χρήση. Καλύτερα επιστημονικός τοπικισμός, παρά αυτός ο αέρα-πατέρα ενωτικοφανής βολεψακισμός. Δεν γίνεται να ζούμε επ’ άπειρον με γίγαντες του πνεύματος, του εμπορίου και της αναπτυξιακής μπαρούφας, και να θύουμε στην Λίλιπουτ. Θέλει δεκαετίες, προκειμένου να εκβάλουμε την συνενωτική κραυγή «Χουίχνχνχνμ».