Ανοίξτε την Wiki στο λήμμα Irredentism. Αλυτρωτισμός. Πενήντα κράτη περιμένουν, ελπίζουν, διεκδικούν εδάφη, κυρίως γειτονικών κρατών. Μερικά νοσταλγούν ή θεωρούν το ζήτημα «παγωμένες πιστώσεις». Άλλα επιδιώκουν την έξαψη ή την προσδοκία της ένωσης, της ενσωμάτωσης ή της αυτονομίας. Εργαλείο είναι κυρίως η ύπαρξη ομοφρόνων ή ομαίμων πληθυσμών.

Θυμάμαι πολύ έντονα τα λόγια των δασκάλων μας, στη δεκαετία του πενήντα. Τότε ήταν η Ένωση με την Κύπρο, αλλά υπήρχε λίστα αναμονής. Θα ακολουθούσε η Βόρειος Ήπειρος και στο βάθος, το όραμα της Πόλης. Η τεχνολογία, παρόμοια με την λίστα αναμενομένων σπουδών: μετά το νηπιαγωγείο, παιδούδια, θα πάτε στο Δημοτικό, μετά στο Γυμνάσιο, μετά στο Λύκειο και τέλος στο Πανεπιστήμιο. Αυτή είναι η Πυραμίς του Βίου. Για αυτούς που δεν παίρνουν τα γράμματα, υπάρχουν ενδιάμεσοι ή τελικοί σταθμοί. Παράλληλα, η νοσταλγία και ο πόθος της σύμπνοιας και της υποστήριξης κατοίκων που παγιδεύτηκαν σε άλλες αγκαλιές.

Πρόκειται για διαχρονικό φαινόμενο που τρέχει επί αιώνες πολλούς. Αλλά μικρή σχέση έχει εντέλει με την Ιστορία των κατακτήσεων. Ειδικά, εάν το κρατικό μόρφωμα που κάποτε απλώθηκε, δεν υπάρχει πια. Τότε αναλαμβάνουν τα νέα κράτη, να μαστεύσουν την παράδοση. Κράτος Θράκης, δεν υπάρχει. Μήτε Κράτος Νορμανδών. Επομένως οι Δίοι και οι Τρήρες εάν και εφ’όσον υπάρχουν, δεν θεωρούνται αλύτρωτοι. Μήτε ο Γυισκάρδος που πέρασε στρατηγικό χρόνο στα κεντρικά Βαλκάνια, άσκησε θητεία που ενδιαφέρει ένα κράτος Νορμανδών, αφού μήτε αυτό υπάρχει. Μόνον υπάρχοντες πληθυσμοί με όνομα, τηλέφωνο και διαδίκτυο και ονοματισμένοι σήμερα, δανείζονται ή επινοούν μιαν ανακύκλωση φρονημάτων, θεωρώντας κομπόστ και αναλώσιμο ό,τι δεν καλύπτεται από συνθήκες, ή ό,τι δεν υποστηρίζεται απ΄αυτές.

Η βάση των δακρύων ή των στρατηγικών σχεδιασμών, ενίοτε ονειρώξεων, είναι το αξίωμα «ήταν δικά μας και δεν είναι πλέον». Ή «τα αδέλφια μας υποφέρουν». Λαοί και φύλα χωρίς σφραγίδα δωρεάς, θεωρούνται αόρατα ή άνευ σημασίας. Όπως το κρατίδιο της Κομμαγηνής ή η ανυπαρξία ενός παγκόσμιου κινήματος Κατσιβέλων.

Από την άλλη, πολλοί λαοί, περιοχές και εξουσίες έχουν αφήσει ένα κουκούλι που το τρύπησαν και δραπέτευσαν ως πεταλούδες με σύντομη ζωή. Αλλά η ανάμνηση μιας λαμπρής πτήσης, δίνει στο κουκούλι ειδικές ιδιότητες. Όπως «η περιοχή κάποτε ήταν δική μας, και ιδού τα λαμπρά ερείπια που άφησε».  Αλλά έτσι, αναπτύσσεται μόνη η νοσταλγία. Χρειάζεται ανθρώπινο κρέας για να ευτυχήσει ή να πιστοποιηθεί ένας Αλυτρωτισμός.

Επειδή οι κάτοικοι ενός τόπου δύσκολα ενθυλακώνονται σε ιδεολογήματα, υπάρχει πάντοτε η δίοδος προς τους ομόφρονες και τους συγγενείς ανθρώπους, που σήμερα μπορεί να μιλάνε αλλιώς και να έχουν αλλάξει αφεντικό, αλλά μας μοιάζουν κατά την θρησκεία ή την εμμονή τους να τηρούν συνήθειες που μοιάζουν με τις εδικές μας. Αυτοί, για τους αλυτρωτιστές, είναι η πιο εκλεκτή πελατεία. Ωστόσο, η αφομοίωση ομογενών δεν ακολουθεί την ίδια λογική πάντοτε. Μήτε για τους «μπρούκληδες» της Αμερικής, μήτε για τους «γερμανολαζούς» (χρησιμοποιώ τις αγοραίες εκφράσεις) αναμένεται στην προσεχή χιλιετία κάποια «Πολιτεία» στις ΗΠΑ ή ένα γερμανικό κρατίδιο. Το πολύ, τομές στην εκπαίδευση και κάποια λόμπι υπέρ των εθνικών θεμάτων.

Κακά τα ψέμματα, μυαλοπώλες. Όσα «είθε» και «αχβάχ» κι αν περιέχει ένα αλυτρωτικό Σύνταγμα, όπως αυτό που μας υπεραπασχολεί, παραμένει Σύνταγμα ενός μικρού κράτους και με το ζόρι που τραβάνε για ΝΑΤΟ και ΕΕ αργότερα, δεν είναι δύσκολο να το ξεδοντιάσουμε. Χωρίς εμάς, μετράει μέρες και το ξέρουν όλοι και ξερογλύφονται. Υπάρχουν άλλοι αλυτρωτισμοί που περιμένουν στη σειρά, ώσπου τουλάχιστον να μπούνε σε λογαριασμό, όπως οι Αλβανοί που θεωρούν κοιτίδα τους το Κοσσυφοπέδιο και έχουν μπει στη σύβραση. Να ξέρετε πάντως πως, αν δε βάλει μυαλό η φίλη Σερβία, πάλε ντράβαλα θα έχουμε. Επειδή είναι το τελευταίο ιστορικά μεγάλο κράτος που βίωσε μέρος του εικοστού αιώνα. Όλοι οι υπόλοιποι, έχουμε τέτοια σεντόνια αλυτρωτισμού που αν ευτυχούσαν, τα Βαλκάνια έπρεπε να έχουν το τριπλάσιο εμβαδόν και πάλι η εκτίμηση είναι τσίμα-τσίμα.

Συμπέρασμα: είναι ευκαιρία να ξεκινήσει μια εποχή απλοχωριάς και ελευθερίας ανάμεσά μας, στη γλώσσα, στα ήθεα και στα εθίματα και στην διάπλαση του μέλλοντος. Έχει ξαναγίνει και πήγε μια χαρά.